فرمان ایست به روند صعودی سنگ‌آهن؟

برخی معتقدند روند صعودی که طی مدت اخیر در بازار سنگ‌آهن شاهد آن بودیم ناپایدار بوده و دلیل رشد قیمت‌ها در بازار فعلی آن است که عرضه‌ها در چین کمی کاهش یافته و این امر منجر به رشد قیمت‌ها شده است. در این بین تقویت بهای فولاد نیز عامل دیگری است که تقویت قیمت مواد اولیه تولید این محصول را به همراه داشته است؛ به‌طوری‌که قیمت سنگ‌آهن در بورس‌های چین حدود 2 درصد رشد قیمت را در هفته گذشته تجربه کرده است که نویدبخش رشد قیمت‌ها در هفته‌های پیش رو است. با این حال بخشی از کاهش عرضه‌ها در چین را باید به ویژگی‌های فنی تولید نسبت داد که در حال حاضر به دلایلی از جمله باران‌های موسمی و رانش زمین در بخش‌های معدنی در این کشور طبیعی است.

با این حال مجموع این عوامل باعث شده است قیمت سنگ‌آهن در بازارهای جهانی بیش از 40 درصد رشد را تجربه کند. در این میان موضوع قابل تامل دیگر آن است که در سال‌های اخیر به خصوص در دو سال گذشته بهای سنگ‌آهن در بازارهای جهانی به قیمت‌هایی پایین‌تر از سایر بازارهای کالایی مثل نفت رسیده و این موضوع نشان می‌دهد قیمت از پتانسیل‌های لازم برای کاهش برخوردار بوده است.

به این موضوع باید موارد دیگری از جمله دستمزدها، عوارض زیست محیطی، هزینه‌های حمل‌و‌نقل و مالیات و... به اضافه حقوق و عوارض را افزود که به‌رغم تمام این موارد، اما قیمت سنگ‌آهن از افزایش خاصی برخوردار نبوده است بنابراین نگاهی به روند و تناسب حرکتی این بازارها نشان می‌دهد پتانسیل‌های نهفته‌ای برای این محصول وجود دارد که دیر یا زود منجر به حرکت صعودی در بازار آن خواهد شد.

با این حال در نقطه مقابل نظر فوق آنطور که فایننشال تایمز گفته پایان سال 2016 می‌تواند با توقف در مسیر افزایشی قیمت سنگ‌آهن همر اه باشد. بر اساس این گزارش یکی از بهترین سال‌ها برای غول‌های بزرگ معدنی از جمله بی اچ پی بیلیتون یا ریوتینتو بوده است، چراکه تاکنون توانسته‌اند سودهای بیش از 40 درصدی را در مقایسه با سال گذشته خود کسب کنند.

با این حال نگرانی که همچنان پابرجاست آن است که سال آینده و حتی مدت باقیمانده از سال جاری بار دیگر تقاضا برای فولاد کاهش خواهد یافت. این کاهش تقاضا طبعا تقاضا برای سنگ‌آهن را کاهش می‌دهد و به این ترتیب دوران طلایی این کالای مهم به پایان خواهد رسید. در این بین اما مورگان استنلی نیز پیش بینی کرده میزان تولید فولاد تا 3.3 میلیون تن تا پایان سال کاهش یابد که بخش زیادی از این کاهش تولید به چین بستگی دارد.

هفته گذشته معاون رئیس کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی، از تشدید فشار بر دولت‌های محلی برای کاهش ظرفیت تولید فولاد خبر داده است. در این میان سیتی گروپ معتقد است بعید نیست با این روند قیمت در سال 2017 منفی شود. تحلیلگران می‌گویند در سه ماهه اول سال 2017 یکی از سناریوهای محتمل در بازار سنگ‌آهن آن است که میزان عرضه بسیار کمتر از تقاضا با کاهش روبه‌رو‌ خواهد شد و این موضوع منطقا سقوط بیشتر قیمت را به همراه خواهد داشت.

دلیل کاهش در دو طرف بازار نیز آن است که کاهش رشد اقتصادی یا بهتر بگوییم رشد ضعیف و کند اقتصادی از یک طرف و کاهش‌های اجباری به دلایل پیش گفته از طرف دیگر مسیر تقاضا و عرضه را در بازار سنگ‌آهن تعیین می‌کنند. به این ترتیب آن‌طور که سیتی‌گروپ پیش‌بینی کرده است قیمت سنگ‌آهن می‌تواند تا سه ماهه 2017 به 45 دلار در هر تن برسد، هرچند بنا بر اساس این پیش‌بینی قیمت سنگ‌آهن تا پایان امسال به 50 دلار می‌رسد. در این بین برخی خبرها حکایت از آن دارند که چین به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد برای نجات این صنعت در صدد است از واردات این کالای استراتژیک با قیمت‌های پایین به کشورش جلوگیری کند؛ هرچند خود این کشور از متهمان صادرات دامپینگی فولاد محسوب می‌شود.

بر اساس خبرها یک گروه متشکل از 20 معدنچی چینی در بیانیه‌ای اظهار کردند که حجم وسیع آهن وارداتی با قیمت پایین تاثیر بسزا و شدیدی بر صنعت فولاد و بالطبع محصولات معدنی داخلی از جمله سنگ‌آهن گذاشته است. در برابر تجار به دنبال این هستند که بتوانند با برنامه‌ریزی دقیق از این تجارت حداکثر استفاده را ببرند.

بررسی‌ها نشانگر این موضوع است که فقط فولاد‌سازان چینی نیستند که از این موضوع ابراز نارضایتی می‌کنند و علاوه بر چین کشورهایی همچون استرالیا، برزیل و دست‌کم 40 کشور دیگر درگیر این موضوع هستند و از فضایی که بر بازارهای داخلی، صادرات و واردات کشورشان سایه انداخته کلافه شده‌اند. گفته می‌شود سیاست‌های ضددامپینگ که احتمالا در بسیاری از کشورهای تولیدکننده فولاد اتخاذ خواهد شد موضوع دیگری است که بر قیمت‌ها و تقاضا برای سنگ‌آهن اثرگذار خواهد بود.

گزارش‌ها بر اساس داده‌های موجود حاکی از آن است که ترکیب خروجی دو کارخانه عظیم BHP و ریو تینتو در این زمینه به‌عنوان دو تولید‌کننده بزرگ جهان چیزی در حدود یک میلیارد تن است که این رقم در کنار تولید 3 میلیارد و 15 میلیون تنی بقیه کشورهای جهان، مازاد عرضه سنگ‌آهن را در جهان ایجاد می‌کند و به همین علت است که جز دستکاری قیمت هیچ راه فراری از این وضعیت نمی‌ماند. تولید فولاد چین در نیمه اول سال با کاهشی 1/ 1 درصدی به رقمی حدود 400 میلیون تن رسیده است، اما این در حالی است که با توجه به روند و انجام محاسبات چشم‌اندازی 804 میلیون تنی یعنی رقمی همچون پارسال برای این کشور پیش‌بینی می‌شود که نشان می‌دهد تقاضای آن برای سنگ‌آهن احتمالا با تغییر زیادی روبه‌رو‌ نباشد. این در حالی است که با محاسبه هزینه‌های محرک و گسترش اعتباری شرکت‌های چینی، انجمن‌های جهانی فولاد در گزارش‌هایی اعلام کردند که منتظر سقوطی 4 درصدی و در پی آن افتی 3 درصدی برای فولاد‌سازان چینی تا پایان سال 2017 هستند و بیان می‌کنند که تولید‌کنندگان این کشور همچنان در فشار خواهند ماند.

یک دهه پیش زمانی که اژدهای زرد در حدود 356 میلیون تن فولاد استفاده می‌کردند، معدنچیان محلی می‌توانستند تقریبا نیمی از نیاز این کشور را بر طرف کنند، در حالی که در شرایط فعلی این سهم به 20 درصد رسیده است.