تحلیل صنعت سرب و روی
دنیای معدن - پیش بینی شده تا سال 2015 و بعد از برنامه توسعه ایران جایگاه چهارم و پنجم آسیا و رتبه پنجم و هفتم جهان را در تولید مس آندی و مس کاتدی در اختیار داشته باشد که البته کارشناسان خوشبینانه ترین زمان را سال 2017 برآورد کرده اند.
معرفی صنعت روی
بر اساس اطلاعات بازار فلزات لندن، آسیا با تولید حدود 49 درصد روی جهان حدود نیمی از تولید جهانی این فلز را به خود اختصاص داده است و پس از آن آمریکا با تولید 26 درصد در رتبه دوم قرار دارد. روی بعد از آهن، آلومینیوم و مس چهارمین فلز مورد استفاده در دنیا است. موارد مصرف متعدد فلز روی، همچنین ترکیبات مختلف آن، میزان مصرف این فلز در جهان را افزایش داده و آن را به یک فلز مهم در صنعت تبدیل کرده است. عمدهترین مصرف فلز روی در صنایع نظامی و تسهیلاتی، صنعت برق و الکترونیک، صنعت خودرو و قطعات صنعتی است که مهمترین آنها در جدول زیر عنوان شده است:
نوع مصرف |
درصد مصرف |
گالوانیزاسیون |
52% |
آلیاژ مس و روی (برنج) |
17% |
سایر آلیاژ های روی |
16% |
شیمیایی و دارویی |
6% |
متفرقه |
9% |
میزان مصرف جهانی روی در صنایع مختلف در سال 2014
همان طور که در جدول مشاهده می شود عمده مصرف روی در گالوانیزاسیون قطعات فولادی است که ارتباط مستقیمی با صنعت خودرو و ساخت و ساز در جهان دارد.
کشور چین با تولید حدود 6 . 36 درصد از تولیدات جهانی روی در سال 2014، بزرگترین تولیدکننده این فلز در شناخته شده است. چین بزرگترین مصرف کننده فلز روی است و در حدود 50 درصد از تقاضای روی جهان را به خود اختصاص می دهد. بنا بر گزارشات تا کنون برنامه های گسترده چین در حوزه تولید اتومبیل، تولید مسکن و سایر تولیدات صنعتی با رشد مناسبی روبرو شده است و بسیاری از تحلیلگران را بر آن داشته که نسبت به کمبود این ماده در سالهای بعد هشدار دهند. براساس داده های اولیه گروه مطالعات بین المللی سرب و روی، بازار جهانی روی تصفیه شده طی ژانویه تا سپتامبر 2014 با کسری 309 هزار تنی همراه بود، در حالی که ذخایر گزارش شده با 208 هزار تن کاهش روبه رو شد. افزایش تولید معدنی روی به میزان 1.9 درصد به طور عمده به دلیل افزایش تولید بورکینافاسو، چین، مکزیک، روسیه، سوئد و آمریکا بوده است. افزایش 12.4 درصدی در چین از عوامل اصلی رشد تولید روی تصفیه شده جهان درصد محسوب می شود. همچنین تولید روی تصفیه شده در بلژیک، فرانسه، ایتالیا و نوروژ افزایش یافت و در کانادا، برزیل، هند و آمریکا با کاهش همراه شد. افزایش تقاضای ظاهری 9.2 درصدی در آمریکا و 13.8 درصدی در چین، عامل اصلی افزایش مصرف روی جهان به میزان 7.4 درصد بود. تقاضای اروپا نیز بیش از 0.7 درصد افزایش یافت. واردات خالص روی تصفیه شده در چین با 8.7 درصد افزایش به 448 هزار تن رسید. بنابر گزارش گروه بین المللی مطالعات سرب و روی ، پیش بینی می شود در سال 2015 افزایش تقاضای فلز روی و رسیدن به بیش از 14 میلیون تن در سال باشیم .
در آغاز بحران مالی و رکود اقتصادی جهان در سال 2009، قیمت روی به 1000 دلار کاهش یافت و این کاهش سبب شد بسیاری از تولیدکنندگان این فلز، ظرفیت تولید خود را به شدت کاهش دهند، اما از اواسط سال 2009 و پایان رکود، امید به بهبود شرایط اقتصادی جهان و رشد تقاضا برای مواد خام، به افزایش قیمت روی منجر شد. در اواخر سال 2009 قیمت هر تن روی به 2000 دلار افزایش یافت و همزمان تولیدکنندگان بر ظرفیت تولید خود افزودند . در نتیجه در سال 2010 یک میلیون تن بر ذخیره روی افزوده شد و قیمتها به شدت نوسان داشتند . در اکتبر و نوامبر سال 2013 قیمت روی در محدوده 1800 تا 1900 دلار در نوسان بود به طوریکه فعالان بخش معدن و کارخانه ها را به ادامه تولید تشویق کرد. اما افزایش ذخیره روی به میزان یک میلیون تن که برای 110 روز کافی است، از رشد قیمتها کاسته است . این در حالی است که تحلیلگران، حفظ شدن قیمت روی را حاصل رشد بالای اقتصادهای در حال توسعه آسیایی و تقاضای بالای آنها برای انواع مواد خام میدانند.
بیشترین قیمت فلز روی در بورس لندن در سه ماهه چهارم سال 89 رقم خورد و قیمت این فلز را به 2394 دلار برای هر تن رساند. اما با شروع سال 90 شاهد کاهش قیمت تا سطح 1900 دلار در اوایل زمستان 90 بودیم. بعد از این کاهش بار دیگر قیمتها تقویت شد و به سطح 2000 دلار برای هر تن بازگشت. سطح 2000 دلار برای هر تن یک مرز روانی نسبتاً قوی برای روی محسوب میشود به طوریکه در سال 91 نیز قیمت روی به کمتر از این مقدار نرسید ولی در سال 92 قیمت آن به زیر 1900 دلار رسید. اما در سال 93 شاهد رشد محسوس این فلز بودیم به طوریکه قیمتها به بیش از 2250 دلار هم رسیدند. این درحالی است که در سال جاری قیمت جهانی این فلز کاهش پیدا کرد علت کاهش قیمت فلز روی حجم انبار فلزات پایه و روی در بازار لندن است. عرضه و تقاضا در بازار برای فلز روی بسیار کم شده است و این امر علت دیگر کاهش قیمت فلز روی می باشد. پیشبینی قیمت فلزات در این وضعیت کار سختی است ولی به نظر من این کاهش قیمت موقتی است و در چند ماه آینده احتمالاً شاهد افزایش قیمت روی خواهیم بود.
روی یکی از عناصر اساسی برای موجودات زنده است. این فلز در پایان عمر مفید خود بدون اینکه در خواص شیمیایی و ارزش آن تغییری ایجاد شود قابل بازیافت است. علاوه براین، ویژگی های فلز روی به پایداری آن در مدت استفاده کمک قابل توجهی می کند، همچنین با کاهش میزان مصرف انرژی کاهش تولید گازهای گلخانه ای و به حداقل رساندن دفع زباله، نقش مهمی را در دوره پایانی عمر مفید خود ایفا می کند. چرخه سیستماتیک زندگی فلز روی ، شامل تولیداتی از قبیل فولاد گالوانیزه است. این محصول بعد از عمر مفید خود یکی از منابع بازیافتی روی محسوب می شود. بسته به ترکیب مواد بازیافت شده، این مواد می توانند مجددا ذوب شوند یا اینکه وارد فرآیند پالایش شوند.
معرفی صنعت سرب
بخش اصلی تقاضای سرب عمدتا جهت تولید باتری های سربی بوده است که در حال حاضر بیش از 70 درصد مصرف سرب را به خود اختصاص می دهد. با توجه به توسعه صنعت مخابرات، استفاده از فلز سرب به سرعت در حال گسترش است. در گذشته باطریهای مخابراتی عمری برابر با 8 سال داشتند و در فواصل زمانی طولانیتری تعویض میشدند اما فاصله زمانی تعویض باطریها در این صنعت به طور میانگین به 2 سال رسیده است و این به معنی نیاز به تعداد بالای باطری جهت تعویض آنها در این صنعت است. بیشترین میزان انرژی مورد نیاز در صنعت ارتباطات و مخابرات در کشورهای در حال توسعه است که به عنوان محرک اصلی بازار این فلز محسوب میشوند. صنعت خودرو سازی نیز ازجمله صنایعی است که جهت تولید باتری های موتوری نیازمند به فلز سرب است. برخلاف باور عموم، نیاز به راندمان انرژی بیشتر و کاهش انتشار کربن در خودروها تاثیر نامطلوبی بر بازار باتری سربی ندارد. از جمله مزایای باتری های سربی که موجب شده جایگزینی برای این فلز وجود نداشته باشد قیمت کم و توانایی بی نظیر آن ها در روشن کردن موتور خودروهای متدوال و خودروهای میکروهیبریدی در دمای کم و سرما است. . بنابراین طبق بررسی های صورت گرفته، تقاضای آینده سرب خوب به نظر می رسد و سرب بیش از هر زمان دیگری برای پشتیبانی از بازار در حال رشد برای راه حل های ذخیره انرژی مورد نیاز خواهد بود .
مهمترین مصارف فلز سرب و ترکیبات آن عبارتند از:
نوع مصرف |
درصد مصرف |
باتریهای سرب- اسیدی صنایع شیمیایی و رنگسازی مهمات سازی و صنایع نظامی سایر صنایع ورق |
71% 12% 7% 6% 4% |
میزان مصرف جهانی سرب در صنایع مختلف در سال 2014
در سال 2014 ، قیمت سرب به بالاترین میزان خود رسید که دلیل آن بالا رفتن تقاضای خودروسازان بود. در 10 ماه ابتدایی 2014، 15 هزار تن مازاد عرضه وجود داشت که روند آن رو به کسری موجودی رفت و عرضهکنندههای سرب با دیدن پتانسیل رشد قیمت این فلز آن را با قیمت بالاتر عرضه کردند. درحال حاضر روند جهانی قیمت سرب و روی صعودی و رو به افزایش است.
جایگزین های فلز سرب
پلاستیک به عنوان جایگزینی برای فلز سرب در ساخت پوشش کابل ها و ساخت قوطی مورد استفاه قرار گرفته است. قلع نیز در لحیم کاری سیستم های آب آشامیدنی جایگزین سرب شده است. روی و فولاد نیز از دیگر جایگزین های سرب محسوب می شوند.معرفی صنعت مس
فلز مس سومین فلز پر مصرف، پس از فولاد و آلومینیوم است که به دلیل کاربردهای زیاد آن برای ساخت سیم های مسی، لوله مسی، آهنرباهای الکتریکی، موتورهای الکترومغناطیسی، موتور بخاروات، کلیدها و تقویت کننده های الکتریکی، لامپ های خلاء، لامپ های پرتوکاتدی و.... است. ویژگیهای منحصر بفرد این عنصر آنچنان دامنه وسیعی از کاربرد برای مس و آلیاژهای آن ایجاد کرده که در تمام ماشین آلات و تجهیزات صنعتی و خانگی، وسایل حمل و نقل، صنایع نظامی و ... به نوعی حضور یافته و مقدار مصرف آن در کمتر از یک قرن ، حدود 20 برابر افزایش پیدا کرده است.
در حال حاضر 10 کشور بیشترین میزان تولید فلز مس را در جهان در اختیار دارند و سهم قابل توجهی از بازارهای جهانی این فلز گران بها متعلق به این کشورها است. کشورهای شیلی، چین، پرو، آمریکا، استرالیا، روسیه، زامبیا، کنگو، کانادا و مکزیک بزرگترین تولید کنندگان فلز مس در جهان محسوب میشوند. معادن مس در دنیا به دو صورت روباز و زیر زمینی وجود دارد اما بیشترین درصد مس دنیا از معادن روباز استخراج می شود . با توجه به افزایش ظرفیت تولید صنایع پایین دستی مس در ایران، اولویت مس کاتدی تولید شده، مصرف در بازار داخلی از طریق بورس کالا است که این امر میزان وزنی صادرات را کاهش داده است، ولی با این حال صادرات به بسیاری از کشورهای جهان بخصوص ترکیه، عربستان، امارات، چین و هند از طریق برگزاری مزایده صورت میگیرد که با توجه به خلوص بالای مس تولیدی در ایران قیمت آن از استاندارد جهانی بالاتر است و به همین دلیل شرکت ملی مس تمایل به فروش داخلی ندارد.
طبق پیش بینی ها بیشترین رشد مصرف نسبت به سال 2014 متعلق به آسیا بوده است. پیش بینی می شود مصرف مس پالایش شده از کمتر از 15000 هزار تن در سال 2014 در آسیا به حدود 18 میلیون تن در سال 2019 برسد. بنا به اظهارات صندوق بین المللی پول تا زمانی که سرانه تولید ناخالص داخلی به حدود 15 تا 20 هزار دلار برسد، به طور معمول میزان مصرف مس به همراه درآمد افزایش مییابد. در رأستای رشد سریع اقتصاد چین، مصرف مس این کشور طی دهه های اخیر به شدت افزایش یافته است. از آنجاکه این روند همچنان فاصله زیادی دارد تا به این نقطه برسد که دیگر افزایش سرانه تولید ناخالص داخلی میزان مصرف مس را افزایش ندهد، لذا این احتمال وجود دارد که تقاضای جهانی مس به میزان قابل توجهی در آینده افزایش داشته باشد. در سال 2014 کشور ایران رتبه بیست و سوم تولید مس پالایش شده در دنیا را دارا بوده همچنین در منطقه آسیا طی سال 2014، ایران رتبه هفتم تولید مس پالایش شده را دارا بوده است.
عمده بازار داخلی فلز مس در اختیار شرکت ملی مس ایران میباشد. این شرکت به غیر از محصولات کاتدی که حدود 70 درصد سهم بازار آن را در اختیار دارد در سایر محصولات تمامی سهم بازار را به خود اختصاص داده است.
در سال 2014 کشور ایران با مصرف 138 هزار تن، رتبه بیست و چهارم مصرف مس پالایش شده در دنیا را دارا بوده بطوریکه سهم مصرف مس ایران در دنیا در این سال 0.6 درصد بوده است.
قیمت جهانی مس تحت تأثیر عوامل مختلفی است. قیمت هر تن مس از 7500 دلار در سال 2010 به 5000 دلار در 9 ماهه اول سال 2015 کاهش یافته است. دو عامل اصلی در تعیین قیمت جهانی مس عبارتند از توازن عرضه و تقاضا و هزینه تولید. عرضه محصول مس در دهه اخیر رشد چندانی نداشته است، در صورتی که تقاضای این محصول با رشد قابل ملاحظه ای همراه بوده است. به همین دلیل بازار جهانی مس با اضافه تقاضا مواجه بوده است. این عامل را میتوان به عنوان یکی از دلایل اصلی رشد قیمت مس برشمرد. در مقابل، بحران مالی کشور آمریکا در سال 2007 و بحران بدهی کشورهای اروپایی را میتوان به عنوان یکی از عوامل اصلی نوسانات قیمت محصول مس عنوان کرد. پیشبینی های بانک جهانی نیز نشان از کاهش اندک قیمت مس در سالهای آتی دارد و چشمانداز چندان جالبی را در بلند مدت ترسیم نکرده است. تا سال 2025 روندی کاهشی برای قیمت جهانی مس پیشبینی شده است. مطابق با گزارش بانک جهانی قیمت هر تن مس از 7100 دلار در سال 2013 به 6800 دلار در سال 2025 کاهش می یابد. به عبارتی، قیمت جهانی مس در دوره مذکور از رشد منفی سالانه 0.3درصدی برخوردار خواهد بود.
در سال 2013 ایران رتبه 4 تولیدات معدنی فلز مس در آسیا و رتبه هفتم تولید مس آندی و مس کاتدی را به خود اختصاص داده است. در حالی که این رتبه ها در جهان به ترتیب پانزدهم، نوزدهم و بیست و سوم است. پیش بینی شده تا سال 2015 و بعد از برنامه توسعه ایران جایگاه چهارم و پنجم آسیا و رتبه پنجم و هفتم جهان را در تولید مس آندی و مس کاتدی در اختیار داشته باشد که البته کارشناسان خوشبینانه ترین زمان را سال 2017 برآورد کرده اند.
جایگاه ایران در تولید مس پس از تحقق برنامه توسعه در سال 2015 |
|||||||
تولید |
هزار تن مس محتوی |
آسیا |
دنیا |
||||
دنیا |
آسیا |
ایران |
رتبه |
درصد |
رتبه |
درصد |
|
مس آندی |
17,321 |
10,419 |
825 |
4 |
7.9% |
5 |
4.8% |
مس کاتدی (مس پالایش شده) |
23,240 |
13,004 |
713 |
5 |
5.5% |
7 |
3.1% |
مس یکی از فلزاتی است که بیشتر از بقیه فلزات مورد بازیافت قرار میگیرد. تقریباً همه محصولات به دست آمده از مس، میتواند مورد بازیافت قرار گیرد و مس بازیافت شده هیچ یک از ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی خود را از دست نمیدهد.
مصارف مس
صنایع برق و مخابرات: مس بهترین فلز ارزان قیمت رسانای الکتریکی است، چراکه در مقایسه با فلزات مورد استفاده دیگر، در مقابل الکتریسیته با مقاومت کمتری مواجه میشود. این فلز معیاری را تعیین می کند که فلزات دیگر در مقایسه با آن بررسی می شود.
ماشین آلات وتجهیزات صنعتی: از آلیاژهای مس به علت دوام و قابلیت ماشین کاری در ساخت محصولاتی چون دندهها، یاتاقانها و تیغههای توربین استفاده میشود. همچنین از مس به علت قابلیت در انتقال گرما برای تجهیزات تبادل گرما، لوله ها و مخازن تحت فشار استفاده میشود.
صنایع ساختمانی: در اکثر ساختمانها از مس برای مقاومت در برابر آب باران و بام سازی استفاده میشود. همچنین مس از موادی است که در لوله کشی، شیرهای آب، سوپاپها و وسایل منزل به کار میرود. از دیگر مصارف مس در ساخت و ساز، عبارت از سیستمهای برودتی، گرمایشی و تهویه مطبوع، پوشش سقف و مصارف معماری است.
دیدگاهتان را بنویسید