کک نفتی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

تولید کک نفتی در جهان در سال 2014 میلادی 24 میلیون و 700 هزار تن بود که کشور چین به تنهایی 49 درصد تولید دنیا را به خود اختصاص داد.
در خاورمیانه نیز در سال مذکور 950 هزار تن کک نفتی تولید شد که کشور کویت رتبه نخست منطقه را داشت.
مصرف کک نفتی در جهان به میزان 76 درصد در صنعت آلومینیوم ، پنج درصد در صنعت فولاد و بقیه در سایر صنایع است.
طرح تولید پترولیوم کک به عنوان یکی از طرح های دانش بنیان کشور است که با هدف دستیابی به فناوری مربوطه و به منظور تامین بخش مهمی از نیاز صنایع تولید آلومینیوم و فولاد کشور اجرا شده است.
تولید کک از مواد سنگین نفتی روشی است که برای نخستین بار در کشور با اتکا به فناوری بومی انجام می شود. در این طرح میزان گوگرد و فلزات سنگین در خوراک واحد کک سازی که تاثیر اساسی در کیفیت محصول نهایی دارند با تدابیر ویژه به صورت مناسبی حل شده است.
ماده اولیه مورد نیاز برای تولید کک از ته مانده برج تقطیر در خلاء پالایشگاه آبادان و CSO پالایشگاه اراک تامین خواهد شد.
در فرایند تولید کک نفتی، ماده اولیه (وکیوم باتوم پالایشگاهی)، به مواد با ارزش تر نظیر کک نفتی و محصولات مایع (نفتا ، گازوئیل ، LPG ) تبدیل می شود. نیاز فعلی صنعت آلومینیوم کشور به کک، سالانه 200 هزار تن است که در حال حاضر بخش زیادی از آن از طریق واردات تامین می شود و با توجه به رشد تولید آلومینیوم در کشور، نیاز به کک نیز افزایش خواهد یافت.
در صنعت فولاد که تولید آن در حال حاضر حدود 15 میلیون تن در سال است ، سالانه به حدود 45 هزار تن کک سبز نیاز است که این رقم برای افق 1404 که ظرفیت تولید فولاد 55 میلیون تن پیش بینی شده، حدود 135 هزار تن در سال است.
افزایش تولید آلومینیوم و فولاد در برنامه های توسعه کشور، نشان می دهد که توسعه بخشی از زنجیره تامین مواد در صنایع مهم کشور به شدت به کک نفتی وابسته است .
از طرفی با تولید این ماده در کشور از خروج سالانه نزدیک به 100 میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری خواهد شد.
با توجه به موارد یاد شده بود که طرح تولید پترولیوم کک توسط ایمیدرو به تصویب رسید.
در نهایت با حضور معاون وزیر صنعت ، معدن و تجارت و رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در روز 31 شهریور ماه امسال، از نخستین فناوری ایرانی کک نفتی و افتتاح واحد نیمه صنعتی آن در محل پژوهشگاه صنعت نفت رونمایی شد.
دکتر مهدی کرباسیان در مراسم افتتاح واحد نیمه صنعتی کک نفتی که بر اساس همکاری سازمان ایمیدرو و پژوهشگاه صنعت نفت و در چارچوب یک طرح پژوهشی شکل گرفت ، گفت : اکنون امکان تولید سالانه 200 هزار تن کک نفتی در کشور فراهم شده است.
کک نفتی کاربردهای گوناگون غیرسوختی مانند الکترودهای گرافیتی، الکترودهای کربنی یا همان آندها در صنایع مختلف از جمله آلومینیوم و فولاد دارد.
طرح پژوهشی تولید کک نفتی از سال ها قبل در پژوهشگاه مواد نفتی شروع شد که در سال های گذشته به علت بروز مشکلات اجرایی، کمبود منابع مالی لازم با تاخیر رو به رو شد. در سال 1393 با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید ، ایمیدرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت حمایت لازم را از این طرح پژوهشی انجام داد تا سرانجام با همت مهندسان ایرانی به ثمر رسید. اکنون کشور ما صاحب این فناوری شده و به زودی طرح صنعتی تولید کک نفتی در منطقه شروع خواهد شد.