60077

شگرد زیرکانه ظریف در وین

پاییز رو به پایان است و نفت همچنان نتوانسته بازار خود را گرم کند. افت قیمت فروش نفت که از اواخر تابستان آغاز شده بود همچنان ادامه دارد و قیمت‌های پایه در حدود 80 دلار بسته می‌شوند اما بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان نفت خام هنوز تصمیمی برای کاهش میزان تولید خود ندارند. هفت روز گذشته یکی از پرالتهاب‌ترین هفته‌های اخیر در فضای دیپلماسی، به‌خصوص در خاورمیانه بود چراکه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و کشورهای 1+5 در آخرین دور پیش از ضرب‌الاجل 24 نوامبر (3آذر) جریان داشت و بیم و امیدها برای شکست یا توافق جامع در این گفت‌وگوها روزانه و گاهی هر ساعت جابه‌جا می‌شد تا اینکه بالاخره سه ساعت قبل از پایان مهلتی که تعیین شده بود، طرفین به یک نتیجه قابل اعلام رسیدند و توانستند بر سر ادامه این مذاکرات با یکدیگر توافق کنند.
اگرچه این توافق همپای توافق جامع نمی‌تواند بر بازار نفت جهان و به‌طور خاص تولید نفت ایران تاثیر بگذارد اما آنقدر اهمیت داشت که در طول یک هفته دیدارهای فشرده و روزهای کاری طولانی، چشم اغلب خبرگزاری‌های اقتصادی و تحلیلگران حوزه نفت را به خود خیره کند، به‌ویژه اینکه نخستین نشست سران کشورهای صادر‌کننده نفت، اوپک، پس از آغاز رویه نزولی قیمت نفت خام نیز به فاصله دو روز از پایان این مذاکرات در همان وین آغاز می‌شد.
آنچه در توافق تمدید موافقتنامه اولیه ژنو رتبه نخست اهمیت را برای اقتصاد ایران داشت این نکته ظریف و مهم بود که ایران مطابق با همان توافق، می‌تواند به دارایی‌های حاصل درآمد نفت خود دسترسی داشته باشد. آنچه در ژنو 2014 مورد توافق قرار گرفت ابتدا به صورت درصدی از درآمد نفت ایران طرح شده بود که در متن نهایی در مقیاس دلار ثبت شد. براین اساس ابتدا قرار بود ایران در طول مدت برنامه اقدام مشترک، ماهانه امکان دریافت 20 درصد از درآمد نفتی خود را داشته باشد که این مبلغ با احتساب قیمت نفت آن روز (بالاتر از 100 دلار در هر بشکه) رقمی حدود 700 میلیون دلار را شامل می‌شد که طی شش‌ماه نخست 2/4 میلیارد دلار و در چهارماه تمدید مجدد نیز 8/2 میلیارد دلار به ایران پرداخت شد. پس از اعلام تمدید مجدد برنامه اقدام مشترک به مدت هفت‌ماه، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به خبرنگار فرهیختگان درباره این موضوع که آیا به ایران اجازه صادرات بیشتر نفت داده شد یا خیر و چرا، گفت: «فضای مذاکرات امکان تغییر در مفاد توافق ژنو را نداشت و چنین هدفی از سوی تیم مذاکره‌کننده ایران دنبال نمی‌شد، چراکه امکان رسیدن به هرگونه توافقی را کاهش می‌داد اما تیم ایران با زیرکی با اصرار بر متن توافق ژنو که در آن پرداخت ماهانه 700میلیون دلار به کشورمان ذکر شده بود، توانست این مبلغ را تا تیر ماه تمدید کند.» اهمیت این مبلغ زمانی مشخص می‌شود که نگاهی به قیمت نفت امروز و میزان درآمد ماهانه ایران از محل فروش نفت خام داشته باشیم. در حال حاضر درآمد نفتی کشورمان با توجه به افت قیمت و تقاضا در بازارهای جهانی و رقابت بر سر قیمتی که عربستان سعودی به راه انداخته است، چیزی حدود نصف مبلغی است که در زمان امضای برنامه اقدام مشترک ژنو بود و در صورتی که تیم مذاکرات هسته‌ای زیر بار پرداخت براساس درصد می‌رفت، این مبلغ ماهیانه حدود 400 میلیون دلار و در مجموع 8/2 میلیارد دلار و برابر با دریافتی چهارماه گذشته می‌شد.
از سوی دیگر، میزان تولید فعلی ایران با توجه به کاهشی که طی 10 سال گذشته شاهد آن بوده است رقمی بین 2/1 میلیون تا 35/1 میلیون بشکه در روز است که بخشی از آن صادر می‌شود. این در حالی است که سهم در نظر گرفته شده برای تولید ایران در سبد اوپک حداقل یک میلیون بشکه بیشتر از تولید فعلی است و این مساله مهم می‌تواند به عنوان برگ برنده ایران در اجلاس اوپک که از امروز در وین آغاز شد، باشد. عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور صادر‌کننده نفت تا به امروز در مقابل کاهش تولید خود مقاومت کرده است و از سوی دیگر حداکثر تلاش خود را می‌کند تا با پایین نگه داشتن این قیمت، بیشترین فشار ممکن را بر اقتصاد ایران و روسیه وارد کند تا تحریم‌های یکجانبه غرب علیه این دو کشور به نتیجه دلخواه آنها برسد، اما سقف تولید فعلی ایران در کنار دریافت ماهانه 700 میلیون دلار از درآمد نفت و البته قراردادهایی مانند آنچه با روسیه برای تبادل نفت با کالا منعقد شده است در مجموع ایران را در مقابل سیاست‌های پیدا و پنهان سعودی‌ها بیمه کرده و هیچ کاهش سقف تولید یا کاهش قیمتی نمی‌تواند موجب شود اقتصاد ایران طی هفت ماه آینده آسیب جدی را شاهد باشد. اما عربستان سعودی در این بین با مشکل تازه‌ای روبه‌رو شده است و آن اظهارنظر ایگور سچین، مدیرعامل غول نفتی دولت روسیه یعنی روس‌نفت است. او روز سه‌شنبه گفت که قیمت فعلی مشکلی برای روسیه ایجاد نمی‌کند و این کشور قصد کاستن از میزان تولید یا صادرات خود را ندارد. حال این علی النعیمی، وزیر نفت عربستان است که باید تصمیم بگیرد آیا می‌خواهد به رویه فعلی حراج دارایی کشور خود ادامه دهد یا عتاب و خطاب شاهزاده بن طلال و نارضایتی کشورهای عربی دیگر در او اثر می‌کند و اجازه می‌دهد اوپک نقش تعیین قیمت خود را دوباره به دست بیاورد.

دیدگاهتان را بنویسید