سلستین، کانی سلطنتی که از چشم‌ها دور مانده است
دنیای معدن -تنوع مواد معدنی در ایران و کاربردهای گوناگون این کانی‌ها در صنایع مختلف باعث شده تا ایران به‌عنوان یکی از کشورهای معدنی جهان شناخته شود و بتواند رتبه پانزدهم جهان را از لحاظ میزان ذخایر معدنی به خود اختصاص دهد.
اما نکته حائز اهمیتی که در این خصوص وجود دارد نبود تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا برای فرآوری و استحصال است که سبب شده استخراج و تولید برخی مواد با مشکل روبه‌رو شود و صرفه اقتصادی در پی نداشته باشد. یکی از این کانی‌ها سلستین است که ذخایر فراوانی از آن در کشور وجود دارد. در واقع سلستین یک کانی فلزی است که در صورت انجام عملیات فرآوری کاربردهای فراوانی داشته و می‌تواند در صنایع مختلفی همچون صنایع داروسازی، الکترونیک و... مورد استفاده قرار گیرد. اما از آنجایی‌که تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا برای فرآوری این محصول در کشور وجود ندارد سالانه میزان زیادی از آن به کشورهای صنعتی صادر شده و با خام‌فروشی این محصول صنایع معدنی از رسیدن به ارزش‌افزوده واقعی آن محروم شده است. در این رابطه با علی کریمی، رییس گروه اکتشافات طلا و فلزات گرانبهای سازمان زمین‌شناسی و کارشناس اکتشافات غیرفلزی گفت‌وگویی را انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
درخصوص ماده معدنی سلستین و خواص آن توضیح دهید.
مواد معدنی در ایران از تنوع بالایی برخوردار است و به صورت‌های مختلف در طبیعت یافت می‌شود. یکی از این مواد سلستین یا همان سولفات استرانسیوم است که با نشان اختصاریsosr۴ از آن یاد می‌شود. این کانی به شکل‌های مختلفی در طبیعت یافت می‌شود به‌طوری‌که در برخی از موارد ظاهر بلورهای مسطح آن شباهت زیادی به عنصر باریت دارد. همچنین این کانی به‌صورت رشته‌ای، دانه‌ای یا توده‌ای در معادن یافت شده و در واقع این ماده تنها کان سنگ فلزی است که می‌توان از آن استرانسیوم تولید کرد. لازم است بدانیم استرانسیوم یکی از عناصر فلزی است و در برخی موارد شبیه به عنصر کلسیم بوده و از خصوصیات این عنصر می‌توان به شفافیت و رنگ نقره‌ای آن اشاره کرد که با فرآوری این محصول امکان استفاده از آن در صنایع مختلف وجود خواهد داشت.
موارد کاربردی سلستین چیست؟
محصول تولیدی از سلستین یا همان استرانسیوم که نوعی محصول فلزی به شمار می‌آید،در صنایع مختلف همچون ساخت لامپ‌های فلوئورسنت و لامپ تصویری تلویزیون‌های رنگی و همچنین ساخت آتش زنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما مصرف این محصول به همین جا محدود نشده و در برخی از داروهای روان درمانی شاهد حضور این کانی معدنی هستیم.
ذخایر این کانی فلزی در چه نقاطی از کشور یافت می‌شود؟
گستره پهنه‌های معدنی در سراسر ایران وجود دارد و با توجه به شرایط جوی حاکم بر آن منطقه نوع مواد معدنی متفاوت خواهد بود. معادن سلستین در نقاط مختلف کشور وجود دارد که می‌توان به کویر نمک، بهبهان، بوشهر، گنبدهای نمکی، زاگرس، قم، ایران مرکزی یعنی جنوب شرقی دشت ورامین اشاره کرد. همچنین در چند سال گذشته یک کانسار با ذخایر فراوان در استان سمنان شناسایی و مورد اکتشاف قرار گرفته که هم‌اکنون برنامه‌ریزی‌های لازم برای استخراج این کانی در شرف انجام است.
بهره‌برداری از معادن سلستین چگونه است؟
سلستین از جمله محصولات معدنی است که به دلیل روباز بودن معادن آن استخراج از آن آسان بوده و نیاز به تجهیزات خاص و پیچیده ندارد به گونه‌ای‌که سالانه میزان قابل توجهی از این محصول از معادن برداشت‌شده و به کشورهایی همچون هند، اوکراین، تاجیکستان و... صادر می‌شود.
آیا استخراج و تولید سلستین یا همان استرانسیوم با صرفه اقتصادی همراه است؟
نکته قابل تاملی که درخصوص این ماده وجود دارد فروش سلستین به‌صورت خام به دیگر کشورهاست. چراکه درحال‌حاضر منابع مالی، تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا برای استحصال این کانی وجود ندارد و با قیمت پایین فروخته می‌شود. چرا که ترکیب این ماده و تولید محصولاتی همچون اکسید استرانسیوم، کربنات استرانسیوم و هیدروکسید و نیترات آن در صنایع الکترونیکی، داروسازی و پتروشیمی موارد استفاده زیادی دارد و می‌توان با تولید این محصولات ارزش افزوده حاصل از تولید و صادرات این محصول را به صورت تصاعدی افزایش داد چراکه کیفیت و عیار سلستین موجود در معادن کشور در سطح خوبی قرار دارد. از این‌رو می‌توان با انجام برنامه‌ریزی در جهت جذب سرمایه و همچنین واردکردن تجهیزات و فناوری راه را برای توسعه و پیشرفت در صنایع معدنی هموار کرد. از سوی دیگر شکل ظاهر به همراه رنگ آبی و شفافیت این کانی معدنی زمینه جذب بسیاری از کلکسیونرها و تولیدکنندگان جواهرات را فراهم آورده است به گونه‌ای که از این ماده معدنی در ساخت لوازم و اشیای با ارزش استفاده می‌شود در این خصوص لازم به یاداوری است که از سلستین به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین کانی‌های سلطنتی نیز یاد می‌شود.
این محصول در چه شرایطی تشکیل می‌شود؟
در واقع سلستین تنها کان سنگی است که ذخایر آن به صورت رسوبی یافت شده و از آن استرانسیوم تولید می‌شود. نکته‌ای که در خصوص این کانی وجود دارد قرار گرفتن در محیط تبخیری است که با نور خورشید میزان تغلیظ این ماده افزایش پیدا می‌کند. همچنین از سوی دیگر می‌توان با استفاده از ولکانیک‌ها و که می‌توان با قرار گرفتن در زیر دریا با افزایش غلظت زمینه را برای تبدیل آن به سولفات فراهم کرده تا بتوان آن را در صنایع مختلف مورد استفاده قرار داد.
گسترش صنعت
دیدگاهتان را بنویسید