زنجیره منطقی تحقق اهداف اسلامی از منظر امام خامنه ای

نظام تصمیم گیری و اجرای صحیح، مبتنی بر اولویت بندی و دسته بندی اهداف است. با توجه به اینکه در بسیاری از مواقع ممکن است تزاحم اهداف رخ دهد لازم است تا توان و قدرت مجریان تصمیم ها به صورت منظم و دسته بندی شده اعمال شود. لذا، مقام معظم رهبری برای تحقق اهداف اسلامی زنجیره ی منطقی ای را متصور می شوند تا همه کسانی که خواهان تحقق اهداف اسلامی در جهان اند دستورکار منسجم و موثقی در اختیار داشته باشند. سلسله مراتب اهداف اسلامی از نظر ایشان عبارتند از انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و در نهایت امت اسلامی است. در ادامه تلاش می شود تا با توجه به بیانات و پیام های مقام معظم رهبری به درک اندیشه های ایشان در مورد تحقق اهداف اسلامی نائل شویم. در قسمت اول این مقاله به دو زنجیره ابتدایی تحقق اهداف اسلامی یعنی انقلاب اسلامی و نظام اسلامی می پردازیم و در مقاله دوم به تحلیل سه زنجیره باقی مانده خواهیم پرداخت..

زنجیره تحقق اهداف اسلامی

رهبر معظم انقلاب برای تحقق اهداف اسلامی مراتبی را در نظر می گیرند که عبارتند از انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و در نهایت امت اسلامی است. به عبارتی از منظر ایشان ابتدایی ترین حرکت برای تشکیل امت اسلامی حرکت انقلابی است.« یک زنجیره‌ی منطقی وجود دارد...حلقه‌ی اول، انقلاب اسلامی است، بعد تشکیل نظام اسلامی است، بعد تشکیل دولت اسلامی است، بعد تشکیل جامعه‌ی اسلامی است، بعد تشکیل امت اسلامی است» (بیانات معظم له در دیدار دانشجویان کرمانشاه 1390/07/24)

زنجیره تحقق اهداف اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری

نکته ای که نباید از آن غفلت داشت این است که زنجیره تحقق اهداف اسلامی به شکل متصل و پیوسته است. بدین معنا که هدف ها یکی پس از دیگری رخ می دهد. اگرچه انقلاب اسلامی به معنای عام آن شامل همه این مراحل می شود اما اختصاصا منظور از انقلاب اسلامی در زنجیره تحقق اهداف اسلامی حرکتی انقلابی برای برداشتن رژیم های مرتجع و طاغوتی هم است. «این یک زنجیره‌ی مستمری است که به هم مرتبط است. منظور از انقلاب اسلامی ... حرکت انقلابی است؛ والّا به یک معنا انقلاب شامل همه‌ی این مراحل میشود. اینجا منظور ما ... همان حرکت انقلابی و جنبش انقلابی که نظام مرتجع ... نظام وابسته و فاسد را سرنگون میکند و زمینه را برای ایجاد نظام جدید آماده میکند.» (بیانات معظم له در دیدار دانشجویان کرمانشاه 1390/07/24)

1. انقلاب اسلامی

از منظر حضرت آیت الله خامنه ای، یکی از ابتدایی ترین زنجیره تحقق اهداف اسلامی، انقلاب اسلامی است. انقلاب اسلامی حرکتی رو به جلو در نظر گرفته می شود که دارای شاخص هایی است. هدف این حرکت انقلابی در وهله اول باید حذف رژیم های مرتجع و طاغوتی و جایگزینی آن با نظام اسلامی باشد تا از این جهت هدف های عالی تری چون تشکیل دولت اسلامی و جامعه اسلامی و در نهایت امت واحده اسلامی محقق گردد.

برخی از لوازم اصلی انقلاب اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب عبارتند از رهبری دافع و جاذب، کلان نگری در مسائل، استکبارستیزی، انصاف، صیانت از جهتگیری‌های اصلی انقلاب، ایستادگی در برابر فتنه گران و امید به وعده های الهی می باشد که در ادامه مختصرا به آنها پرداخته می شود.

· رهبری دافع و جاذب

یکی از مهمترین ارکان هر حرکت انقلابی را باید رهبری انقلابی دانست. رهبران انقلابی هم هر کدام دارای خصوصیات متفاوتی اند. به نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی هر انسانی دافعه و جاذبه خاص خود را دارد منتهی رهبر انقلابی اسلامی باید به مانند امام خمینی (ره) معیار جاذبه و دافعه اش اسلام باشد. « همه جاذبه و دافعه دارند... اما انسانهای بزرگ، جاذبه‌شان یک طیف وسیعی را به وجود می‌آورد؛ دافعه‌ی آنها هم همین طور، یک طیف عظیمی را به وجود می‌آورد. جاذبه و دافعه‌ی امام تماشائی است. آنچه که مبنا و معیار جاذبه‌ی امام و دافعه‌ی امام بود، باز مکتب بود، اسلام بود» (خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران در حرم امام خمینی (ره) 1389/03/14)

· کلان نگری در مسائل

لازمه انقلاب کلان نگری در مسائل است چرا که انقلاب تحولی کلان در بطن جامعه است و تحولی کلان صرفا با دید مقطعی و جزئی میسر نمی شود. به عبارتی دشمن شناسی لازمه نگاه کلان است.. « دشمنی جبهه‌ای که امروز در مقابل ایران اسلامی قرار گرفته و دشمنی میکند، متمرکز روی همین نقطه‌ی قدرتمند شدن ایران است؛ نمیخواهند این اتّفاق بیفتد. این نگاه کلان را باید در همه‌ی حوادث و قضایا - قضایای سیاسی، قضایای اقتصادی، قضایای گوناگون بین‌المللی و منطقه‌ای که مربوط به کشورتان است - همواره در نظر داشته باشید، فراموش نکنید.» (بیانات معظم له در دیدار شرکت‌کنندگان در هفتمین همایش ملی نخبگان جوان 1392/07/17)

تحلیل کلان نگر ریشه بسیاری از مسائل غرب با ایران را ریشه در رویارویی این جبهه با زیاده خواهی های جبهه مقابل می داند. « نظام سلطه جنگ را، فقر را، فساد را گسترش میدهد، با همان سازوکار مشخّص تقسیم دنیا به ظالم و مظلوم ] اما [ اسلام - یعنی انقلاب همه‌ی این عوامل را نفی میکند؛ چالش اصلی اینجا است ... بقیه‌ی حرفها بهانه است. تحریم، جنگ داخلی، ایجاد کودتا، بقیه‌ی چیزهایی که در این سالها [بوده‌]، مسئله‌ی انرژی هسته‌ای، همه را در این چهارچوب باید نگاه کرد...» (بیانات معظم له در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی 1392/06/26)

· استکبارستیزی

ضدیت با نظام سلطه و استکبار از اهداف اصلی انقلاب اسلامی است. به عبارتی حرکت انقلابی درصورتی اسلامی خواهد بود که هدف اش مبارزه با نظام سلطه و استکبار باشد. «استکبارستیزی؛ ایستادگی قاطع در مقابل حرکت کفر و نفاق - نه فقط در کشور، بلکه در سطح جهان - مرزبندی شفاف با دشمنان انقلاب و دشمنان دین؛ اینها شاخص است.» (بیانات معظم له در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها 1389/04/02)

· انصاف

یکی از لوازم اصلی بقای هر فعالیت اجتماعی اعم از فعالیت انقلابی، منصفانه بودن آن در همه زمینه ها از جمله تحلیل و عمل است. لذا « زیادتر نگوئید از آنچه که هست، از آنچه که باید و شاید. منصف باشیم؛ عادل باشیم. اینها آن وظائف ماست. اینجور نیست که ما چون مجاهدیم، چون مبارزیم، چون انقلابی هستیم، بنابراین هر کسی که از ما یک ذره - به خیال ما و با تشخیص ما - کمتر است، حق داریم که درباره‌اش هر چی که میتوانیم بگوئیم؛ نه، اینجوری نیست. بله، ایمانها یکسان نیست، حدود یکسان نیست و بعضی بالاتر از بعضی دیگر هستند. خدا هم این را میداند و ممکن است بندگان صالح خدا هم بدانند؛ لکن در مقام تعامل و در مقام زندگی جمعی، باید این اتحاد و این انسجام حفظ بشود و این تمایزها کم بشود.» (بیانات معظم له در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها 1389/04/02)

· صیانت از جهتگیری‌های اصلی انقلاب

یکی از سخت ترین کارهایی که همزمان با تحولات عظیم اجتماعی می توان انجام داد، حفظ جهت گیری های اصلی آن انقلاب یا هر تحول عظیم اجتماعی است. لذا« چالش اصلی همه‌ی تحولات بزرگ اجتماعی - از جمله انقلابها - صیانت از جهتگیری‌های اصلی این انقلاب یا این تحول است. این مهمترین چالش هر تحول عظیم اجتماعی است که هدفهائی دارد و به سمت آن هدفها حرکت و دعوت میکند. این جهتگیری باید حفظ شود. اگر جهتگیری به سمت هدفها در یک انقلاب، در یک حرکت اجتماعی صیانت نشود و محفوظ نماند، آن انقلاب به ضد خود تبدیل خواهد شد» (بیانات معظم له در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران در حرم امام خمینی (ره) 1389/03/14)

· ایستادگی در برابر فتنه گران و خط مستمر در انقلاب

درصورت ایستادگی نکردن روی اصول اولیه هر انقلاب و نظام سیاسی،استحاله شدن یکی از آسیب هایی است که هیچ نظام سیاسی انقلابی از آن مستثنی نیست. لذا «امیرالمؤمنین در آن لحظه‌ی فریب و فتنه، به دوستان خود نهیب میزند: «امضوا علی حقّکم و صدقکم»؛ این راه حقی که در پیش گرفتید، این حرکت صادقانه‌ای که دارید انجام میدهید، این را از دست ندهید و رها نکنید؛ با حرفهای فتنه‌گران و فتنه‌انگیزان، در دل شما تزلزل به وجود نیاید» (بیانات معظم له در دیدار مردم بوشهر در روز میلاد امام علی(ع) 1389/04/05)

· امید به وعده های الهی

یکی از خصوصیات انقلابی که اسلامی است داشتن حسن ظن به وعده های الهی است. رهبران الهی و اسلامی باید حسن ظن به وعده های الهی داشته باشند. «به وعده‌ی الهی باید اعتماد کرد. خدای متعال در سوره‌ی «انّا فتحنا» میفرماید: «و یعذّب المنافقین و المنافقات و المشرکین و المشرکات الظّانّین باللَّه ظنّ السّوء»؛ خصوصیت منافق و مشرک از جمله این است که به خدا سوءظن دارند، وعده‌ی الهی را قبول ندارند، باور ندارند. اینکه خدا میگوید: «و لینصرنّ اللَّه من ینصره»، این را آدم مؤمن با همه‌ی وجود قبول دارد؛ منافق این را قبول ندارد... امام به وعده‌ی الهی اطمینان داشت.» (بیانات معظم له در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران در حرم امام خمینی (ره) 1389/03/14)

2. نظام اسلامی

نظام اسلامی در منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی« یعنی آن هویت کلی که تعریف مشخصی دارد، که کشور، ملت و صاحبان انقلاب - که مردم هستند - آن را انتخاب میکنند. در مورد ما، مردم ما انتخاب کردند: جمهوری اسلامی. جمهوری اسلامی یعنی نظامی که در آن، مردم‌سالاری از اسلام گرفته شده است و با ارزشهای اسلامی همراه است. ما از این حلقه هم عبور کردیم. » (بیانات معظم له در دیدار دانشجویان کرمانشاه 1390/07/24).

الزاما انقلابی که ماهیت اسلامی دارد منتهی به نظام سیاسی اسلامی نخواهد شد. این نکته ای است که رهبر معظم انقلاب مطرح می کنند که به عبارتی دستورکار انقلابیون مسلمان هم می تواند باشد. «شورش انقلابی و نهضت انقلابی می‌توانست انجام بگیرد، اما نظام غیراسلامی تشکیل شود. خیلی جاها این‌طور شده؛ در الجزایر همین‌طور بود. در الجزایر، نهضت، اسلامی بود. اصلاً پایگاه نهضت و رهبران نهضت، مسلمانها بودند؛ اما بعد از آن‌که نهضت به نتیجه رسید، کسانی که اعتقادی به مبانی تفکر اسلامی نداشتند، آمدند قدرت را در دست گرفتند. این‌جا هم همین کارها داشت می‌شد» (بیانات معظم له در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت 1384/06/08)

رهبر معظم انقلاب در مرحله استقرار نظام اسلامی آفت هایی را بر میشمارد که عبارتند از موارد ذیل می باشد: ساده انگاری و غرور ناشی از پیروزی مقدماتی، استقرار نظامی مبتنی بر اصول اسلام و رد الگوهای شرق و غرب، مبارزه اصلی مستمر در نظام سیاسی مبتنی بر اسلام، صبر رهبران نظام اسلامی در مقابل مشکلات است.

· ساده انگاری و غرور ناشی از پیروزی مقدماتی

حضرت آیت الله خامنه ای خطاب به انقلابیون منظقه و جهان اسلام در مورد اصل نظام سازی هشدار می دهند و انقلاب اسلامی را حرکت آغازین برای رسیدن به آن می دانند.« مراقب این امانت بزرگ باشید. غرور و نیز ساده‌انگاری، دو آفت بزرگ پس از نخستین پیروزی‌هایند.» (بیانات معظم له در خطبه‌های نماز جمعه تهران + ترجمه خطبه عربی 1390/11/14). به عبارتی، دو حس غرور و ساده انگاری و توهم ناشی از پیروزی مقدماتی و اولیه در انقلابیون می تواند به آنها حس کاذب پیروزی نهایی را بدهد و از رفتن به سمت حلقه های دیگر اهداف اسلامی باز بدارد. از منظر رهبر معظم انقلاب، حرکت انقلابی به معنای از بین بردن نظام طاغوتی و ارتجاعی گذشته فقط مقدمه ای هر چند بزرگ برای جلقه دوم یعنی نظام سازی اسلامی است.

· استقرار نظامی مبتنی بر اصول اسلام و رد الگوهای شرق و غرب

حضرت آیت الله خامنه ای خطاب به مردم مسلمان و انقلابی جهان اسلام آنها را الگوهای شرق و غرب باز می دارند و نظام سازی مبتنی بر اصول اسلامی را مهم ترین کار پس از حلقه اول (حرکت انقلابی) می دانند. «نظام‌سازی کار بزرگ و اصلی شما است. این کاری پیچیده و دشوار است. نگذارید الگوهای لائیک یا لیبرالیسم غربی، یا ناسیونالیسم افراطی، یا گرایشهای چپ مارکسیستی، خود را بر شما تحمیل کند.» (بیانات معظم له در اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی 1390/06/26)

مبارزه اصلی مستمر در نظام سیاسی مبتنی بر اسلام

لازمه استمرار نظام اسلامی مبارزه است. ایشان به تجربه تاریخی حرکت های انقلابی جهان اشاره می کنند که بعد از درخشیدن به زودی رو به خاموشی می گذارند. علت این خاموشی را نداشتن مبارزه جدی، خردمندانه و مستمر می دانند.

« نظام اسلامى با مبارزه به‌وجود آمد، بدون مبارزه این نظام تحقّق‌پذیر نبود؛ همه‌ى آرزوهاى بزرگ در دنیا همین‌جور است. حفظ نظام و پایدارى نظام هم با مبارزه به‌وجود آمد؛... بینید در شمال آفریقا و در بعضى جاهاى دیگر چه خبر است. عیناً این سرنوشت میتوانست براى جمهورى اسلامى پیش بیاید که درى به تخته بخورد و حرکتى به‌وجود بیاید و نظامى اسلامى با شعارهاى رنگین و برّاق به‌وجود بیاید، بعد هم بعد از اندکى بکلّى اوضاع دگرگون بشود و از بین برود. آنچه نگذاشت این اتّفاق بیفتد، مبارزه بود؛ مبارزه‌ى صمیمى و جدّى و خردمندانه؛ این را ما فراموش نکنیم.» (بیانات معظم له در دیدار نمایندگان مجلس شوراى اسلامى‌ 1393/03/04)

· صبر رهبران نظام اسلامی در مقابل مشکلات

رهبر معظم انقلاب ایستادگی در مقابل مشکلات بر سر اصول و اعتقادات را صبر تلقی می کنند و لذا امام خمینی (ره) را به عنوان اسوه صبر برای حرکت های انقلابی در جهان اسلام برای اقدامات انقلابی و نظام سازی معرفی می کنند. « یکی از مظاهر عظمت امام بزرگوار عبارت بود از صبر در این قضیه. البته دوران ایشان، دوران کوتاهی بود - ده سال بیشتر طول نکشید - اما در همین دوران، ایشان پایه‌ها را محکم چید. یکی از کارهای امام این بود که به خاطر مشکلاتی که احیاناً پیش می‌آمد - چه در زمینه‌ی مسائل داخلی، چه در زمینه‌ی چالشهای بین‌المللی - ایشان از مبانی و اصول کوتاه نیامد؛ یعنی صبر کرد. من تعبیر کردم به صبر امام.» (بیانات معظم له در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری 1390/06/17)

منابع

بیانات معظم له در دیدار دانشجویان کرمانشاه 1390/07/24

بیانات معظم له در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران در حرم امام خمینی (ره) 1389/03/14

بیانات معظم له در دیدار شرکت‌کنندگان در هفتمین همایش ملی نخبگان جوان 1392/07/17

بیانات معظم له در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی 1392/06/26

بیانات معظم له در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها 1389/04/02

بیانات معظم له در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران در حرم امام خمینی (ره) 1389/03/14

بیانات معظم له در دیدار مردم بوشهر در روز میلاد امام علی(ع) 1389/04/05

بیانات معظم له در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت 1384/06/08

بیانات معظم له در خطبه‌های نماز جمعه تهران + ترجمه خطبه عربی 1390/11/14

بیانات معظم له در اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی 1390/06/26

بیانات معظم له در دیدار نمایندگان مجلس شوراى اسلامى‌ 1393/03/04

بیانات معظم له در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری 1390/06/17

امید طاهرنژاد

منبع: بصیرت