معدنکاری سبز امکان پذیر است

به گزارش دنیای معدن، این در حالی است که سازمان محیط زیست نیز به عنوان متولی حفظ منابع طبیعی فعالیت های معدنکاری را عاملی اصلی در تخریب طبیعت خدادادی می داند اما آنچه مسلم است تقابل این ۲ گروه به معنای لزوم حذف دیگری نیست و در زندگی روزمره اهمیت کاربرد این ۲ مقوله برای همگان روشن است. درواقع اهمیت معدنکاری در رشد و توسعه اقتصادی به همراه نیاز به حفظ منابع زیست محیطی باعث شده تا هم اکنون در اکثر کشورها شاهد به کارگیری روش معدنکاری سبز باشیم، روشی که در آن اصول زیست محیطی و حفظ منابع طبیعی با رویکرد توسعه معادن مدنظر قرار گرفته است. در این رابطه تورج فتحی کارشناس محیط زیست معدنی به صمت می گوید: اهمیت منابع معدنی در رشد و توسعه اقتصادی امروزه بر همگان روشن است. اما قرارگیری معادن در مناطق طبیعی همچون جنگل، کوهستان و بیابان ها در برخی از موارد تخریب منابع طبیعی منطقه از سوی فعالان معدنی را موجب شده است. وی افزود: باید توجه داشت که هر چند معادن در اقتصاد کشور از اهمیت بالایی برخوردارند اما محیط زیست و حفظ منابع طبیعی از الزامات کشور محسوب شده و تمام افراد جامعه موظف به رعایت اصول زیست محیطی هستند.


سمینارها جنبه شعار نداشته باشند
وی ادامه داد: در چند سال اخیر شاهد برگزاری همایش ها و سمینارهای متعدد در زمینه ایجاد تعامل بین محیط زیست و معدنکاری هستیم. اما آنچه تا به حال از این همایش ها و برنامه ها حاصل شده بیشتر جنبه شعاری داشته و تاکنون موفق به ایجاد برنامه ای مدون و سیاست های کلی در این زمینه نشده ایم. موضوعی که به نظر می رسد به جای ابزارهای شعاری نیازمند ضوابط اجرایی قوی و بازبینی در قوانین گذشته است.
این کارشناس محیط زیست معدنی در ادامه به تدوین ضوابط زیست محیطی معدن در ۱۲سال قبل اشاره کرد و گفت: ضوابط زیست محیطی معادن در حالی از ۱۲سال پیش تاکنون بدون تغییر باقی مانده که در آن برای فعالیت معادن و صنایع معدنی فلزی همچون طلا، سرب و روی، آلومینیوم و مس که بیشترین آلایندگی را در حوزه فعالیت های معدن و صنایع معدنی دارند تصمیمی گرفته نشده است.


باطله ها بیشترین سهم در تخریب محیط زیست
فتحی همچنین با اشاره به نحوه استخراج مواد معدنی گفت: در بحث استخراج ماده معدنی آنچه بیشترین زیان را به محیط زیست وارد می کند باطله های حاصل از استخراج است. وی افزود: به عنوان مثال در استخراج مس از هر یک تن سنگ مس حدود ۳درصد یعنی ۳۰کیلوگرم مس استحصال می شود و این در حالی است که باقیمانده سنگ های معدنی به عنوان باطله در محیط رهاسازی می شوند. وی با اشاره به اینکه بیش از ۹۹درصد از مواد معدنی استخراجی در معادن کشور تبدیل به باطله می شوند گفت: در فرآیند معدنکاری سبز حذف باطله ها از طریق روش های مختلف تعیین شده است ودرواقع لازم است تا با دفن باطله ها در سدهای مخصوص و ایزوله کردن آنها محیط مناسبی را برای حذف باطله ها ایجاد کرد. وی هزینه بالا را عامل اصلی در تمایل نداشتن معدنکاران به حذف باطله های معدنی دانست و گفت: هزینه بالای دفن باطله ها و همچنین ایجاد سدهای باطله به گونه ای است که ادامه فعالیت را برای معادن خصوصا معادن کوچک غیراقتصادی می کند. به همین دلیل بسیاری از معدن داران ترجیح می دهند برای اقتصادی شدن فعالیت شان از روش های آسان برای حذف باطله های خود استفاده کنند که این اقدام زیان جبران ناپذیری را به محیط زیست و اکوسیستم منطقه وارد می کند. وی تاثیر دفن نامناسب باطله ها را جبران ناپذیر دانست و گفت: دفن نکردن باطله ها در سدهای مخصوص تخریب منطقه را تا ۵۰۰ سال آینده به همراه خواهد داشت. به طوری که بروز هر یک از عوامل طبیعی همچون سیل و زلزله به تشدید این تخریب دامن خواهد زد.


تخریب خاک های نباتی
فتحی همچنین درخصوص تخریب خاک های کشاورزی از سوی برخی از معادن گفت: فعالیت غیراستاندارد در اکتشاف و بهره برداری برخی از معادن باعث شده تا هم اکنون بیش از ۳۵۰هزار هکتار از خاک های کشاورزی کشور تخریب شوند. این در حالی است که باید ابتدا معادن نسبت به جمع آوری این خاک ها اقدام کرده و پس از اتمام فعالیت، مجددا نسبت به بازسازی و ترمیم منطقه با این خاک ها اقدام نمایند.
وی افزود: همچنین یکی دیگر از اقداماتی که می تواند در حفظ محیط زیست کمک کند جمع آوری خاک های آلوده برای از بین بردن جاده ها و گودال های حفر شده در فعالیت معدنی است.
وی همچنین به ترمیم بافت های گیاهی منطقه اشاره کرد و گفت: یکی از راه های اصولی در معدنکاری سبز ترمیم پوشش گیاهی منطقه پس از اتمام فعالیت های معدنی است به گونه ای که با اتمام ذخایر معدنی اکوسیستم منطقه نیز به حالت اول خود باز خواهد گشت. وی در ادامه به نحوه لزوم تغییر در قوانین دریافت مجوز بهره برداری از معادن تاکید کرد و گفت: براساس قانون دریافت مجوز اکتشاف و بهره برداری نیاز به استعلام از محیط زیست به منظور قرار نگرفتن در مناطق چهارگانه شامل آثار ملی، مناطق حفاظت شده، پناهگاه ها و حیات وحش است و این در حالی است که این مناطق فقط ۴درصد از منابع طبیعی کشور را تشکیل می دهند و فعالیت در بقیه مناطق زیست محیطی تحت پوشش قانون خاصی قرار ندارد. وی افزود: بنابراین آنچه که در بحث مشکلات محیط زیست و فعالیت های معدنی مطرح است تدوین استانداردهای فنی و رعایت ضوابط زیست محیطی در جهت برقراری تعامل بیشتر بین معادن و محیط زیست است.