بومی سازی «الکترود گرافیتی» تحقق یک رویا؟!

به گزارش دنیای معدن، تکرار تاریخچه پر فراز و نشیب موضوع «الکترودهای گرافیتی» در صنعت فولاد ایران، هم از حوصله این مقاله خارج است و به احتمال زیاد از حوصله خوانندگان محترم آن. اما شناسایی الگوی اجرا شده در سال های گذشته برای جلوگیری از تکرار اشتباهات و دست یابی به راهکار واقع گرایانه حل این مسئله، الزامی است. با نگاهی گذرا به اتفاقاتی که در ده سال گذشته در این حوزه رخ داده است، موارد ذیل به عنوان مشخصه های اصلی این الگو روی می نمایند:
1. تعریف یک پروژه عظیم ملی
2. نیاز به سرمایه گذاری در سطح پروژه های ملی
3. تعیین دولت و شرکت های دولتی به عنوان مجریان پروژه
4. وابستگی انگیزه اجرای پروژه به میزان فشار از سوی صنعت فولاد (تغییرات شرایط تامین الکترودهای گرافیتی از تولید کنندگان خارجی)
تولید «کک سوزنی» به عنوان ماده اولیه استراتژیک تولید «الکترود گرافیتی» به عنوان یکی از نیازهای اولویت یک صنعت کشور، از حدود یک دهه گذشته در دستورکار موسسین شرکت «فناور کربن اکسیر خوارزمی»، عضو هلدینگ HNT، قرار گرفته بود اما به دلیل وجود پارامتر های عدم قطعیت فراوان در این مسئله، این فعالیت ها به صورت متمرکز شکل نگرفتند. تا اینکه در روزهای پایانی سال 1397، با تاکید و پیگیری های دلسوزانه «معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری» این شرکت با هدف توسعه هرچه سریعتر فناوری تولید «کک سوزنی» و به تبع آن «الکترود گرافیتی» شکل گرفت و مراحل تقویت تیم فوق تخصصی، تولید در مقیاس آزمایشگاهی، انجام تست های مورد نیاز، ساخت پایلوت نیمه صنعتی با ظرفیت 500 تا 1000 کیلوگرم در روز و بهینه سازی تجهیزات و شرایط عملیاتی برای دستیابی به مشخصاتی مشابه بهترین نمونه های خارجی، در مدت زمان کوتاهی با تلاش شبانه روزی و گروهی به انجام رسیدند.
دستیابی به این فناوری، در مقیاس پایلوت مورد توجه «معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری» به عنوان متولی حمایت و هدایت شرکت های دانش بنیان قرار گرفت و بعد از انجام تست های مختلف در داخل و خارج از کشور و سپس بهینه سازی فرآیند تولید بر مبنای نتایج بدست آمده، منتج به تایید «شرکت فناور کربن اکسیر خوارزمی» به عنوان یک مجموعه دانش بنیان و در نتیجه تدوین و تصویب طرح تولید واحد 20.000 تن در سال شد. اما همگان آگاهند که این تازه آغاز راه است و عبور از این مرحله تا رسیدن به ساخت داخلی «الکترود گرافیتی» مسائل و مصائب فراوانی را به همراه دارد. تصمیم هوشمندانه «معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری» در هدایت این پروژه در مسیر تجربه موفق تولید کاتالیست با دانش فنی ایرانی و سرمایه گذاری بخش خصوصی، بارقه های امید را پر رنگ تر می کرد که این پروژه در بازه زمانی نسبتا کوتاهی به نتیجه خواهد رسید. حتی سهامداران «شرکت فناور کربن اکسیر خوارزمی» برای جلوگیری از تکرار تجربه های ناموفق گذشته، تصمیم گرفتند که تا حد امکان از تسهیلات دولتی استفاده نکنند و راهکارهای جایگزینی را جهت اجرایی شدن پروژه به شرکت «ایمیدرو» به عنوان متولی این امر پیشنهاد دادند. طرح پیشنهادی این شرکت در مقیاسی متوسط و با سرمایه گذاری بسیار اندک نسبت به معیار پروژه های ملی و البته سازماندهی چابک بخش خصوصی ارائه شد و با حضور جناب آقای دکتر ستاری، معاون محترم رئیس جمهور، در بهمن ماه سال جاری کلید خورد.
در این مرحله، پیشرفت کار و خصوصا تسریع انجام مراحل اولیه و رسیدن به تولید در کوتاه ترین زمان ممکن، نیازمند حمایت همه جانبه دولتی و برداشتن موانع موجود برای دستیابی به مدل اجرایی مناسب است. تقریبا بدیهی به نظر می رسد که، هنگامی که تا این حد به تحقق یک رویای طولانی مدت که برای صنعت فولاد کشور به شدت حیاتی است، نزدیک شده ایم، تمام تلاش ها با انگیزه¬ای ملی در راستای دستیابی به هدف غایی بومی سازی «الکترود های گرافیتی» هم راستا شوند.
اما متاسفانه درست چند روز پس از کلنگ زدن کارخانه تولید «کک سوزنی» با ظرفیت 20 هزار تن در سال و سرمایه گذاری مورد نیاز کمتر از 50 میلیون دلار در «مجتمع پتروشیمی تخت جمشید پارس عسلویه» متعلق به هلدینگ دانش بنیان HNT، خبری منتشر می شود که شوکه کننده است. وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری وزارت نفت، پروژه ملی و عظیمی را برای تولید کک اسفنجی و کک سوزنی در مقیاس بسیار بزرگ و با سرمایه گذاری حدود یک میلیارد دلار!!! با امضاء تفاهم نامه ای آغاز می کنند. خبر به تنهایی و بدون اطلاع از آنچه در ده سال گذشته در این حوزه رخ داده می توانست خبر مسرت بخشی باشد. لیکن دریغ که صاحبان فن و بزرگان صنعت، آگاهند که این الگو دقیقا همان الگویی است که در بالا به مشخصات و پارامترهای تعیین کننده اش اشاره شد. مشخصاتی نظیر، مدیریت دولتی، سرمایه گذاری بسیار بالا و … که مخالف نص صریح سیاست های کلی مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی است. حال دقیقا در بزنگاهی واقع شده ایم که تصمیم گیری صحیح و جسورانه در سطح مدیریت کلان اقتصادی کشور می تواند یکی از بزرگترین نیازهای استراتژیک ایران را به یک نقطه قوت برای کشور در منطقه و بلکه جهان بدل سازد و البته تصمیم گیری بر مبنای «الگوهای قدیمی» قطعا «پاسخ های قدیمی» و بلکه پاسخ هایی با زیان بسیار جدی تر را به همراه داشته باشد.