رخدادهای بازار سنگ‌آهن جهان در ۲۰۱۹

لیلا نیلفروشان کارشناس ارشد مطالعات اقتصادی شرکت مهندسی بین‌المللی فولادتکنیک رخدادهای بزرگ جهانی و ادامه‌دار شدن جنگ تجاری میان ایالات متحده آمریکا و چین بر صنایع بزرگ از جمله صنعت فولاد و ماده اولیه سنگ‌آهن بی‌تاثیر نبوده است، به گونه‌ای که صادرکننده استرالیایی و برتر سنگ‌آهن جهان دیدگاه‌های خود را برای تولید و مصرف فولاد جهانی با توجه به تنش‌های تجاری و کاهش رشد بازار تغییر داد و بر این مبنا تکیه کرد که کاهش تولید و مصرف فولاد در آینده حتی بسیار اندک می‌تواند به صنعت معدن و بازار سنگ‌آهن آسیب وارد کند.

دولت استرالیا در گزارشی سه ماهه با استناد به تنش‌های تجاری، احتمال رکود جهانی زودتر از موعد مورد انتظار و چشم‌انداز رکود ایالات متحده را متذکر شد و بیان کرد که «خطرهای چشم‌انداز اقتصاد جهانی در ماه‌های اخیر افزایش یافته است.» به گفته وی، تولید و مصرف جهانی فولاد نسبت به سال گذشته و پیش‌بینی انجام شده کمتر خواهد بود. بر اساس پیش‌بینی جدیدی که از مصرف فولاد انجام شده است، مصرف فولاد برای سال ۲۰۱۹ برابر با ۷۶۳/ ۱ میلیارد تن برآورد شده است که در مقایسه با پیش‌بینی قبلی کاهش ۲/ ۲ درصدی داشته است. پیش‌بینی مصرف با اندکی تغییر با پیش‌بینی قبلی برای سال ۲۰۲۰ برابر با ۷۸/ ۱ میلیارد تن و در سال ۲۰۲۱ در حدود ۸۰۱/ ۱ میلیارد تن فولاد خواهد بود.

اما از سوی دیگر تمامی این پیش‌بینی‌ها تا زمانی بود که انتظاری برای ایجاد توافق تجاری بین دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان وجود نداشت. با رسیدن به آخرین مهلت برای وضع تعرفه‌های بالاتر از سوی ایالات متحده آمریکا بر محصولات چینی، خبرهای خوبی در این ارتباط به گوش رسید و دقیقا در تاریکی و نگرانی‌های بسیار در ارتباط با این جنگ تجاری، نهایت توافق تجاری به‌صورت مدت‌دار با چین انجام شد و این اتفاق تا اندازه زیادی تنش‌های جهانی را کاهش داد. بنابراین اکنون باید منتظر دیدگاه‌های جدید تولیدکنندگان بزرگ سنگ‌آهن جهانی بود که آیا پیش‌بینی‌ها و چشم‌انداز آتی خود را تغییر خواهد داد یا خیر؟

نگاهی به صنعت فولاد چین نشان می‌دهد تا انتهای نیمه سوم ۲۰۱۹ فولادسازان چینی چندان دیدگاه مثبتی در ارتباط با سودآوری واحدهای خود نداشته‌اند؛ به‌گونه‌ای که کاهش سطح سودآوری فولادسازان چینی باعث شد برنامه کاهش موجودی انبار سنگ‌آهن را در دست اقدام قرار دهند که بر تقاضای سنگ‌آهن اثر نامطلوبی داشت. کاهش واردات سنگ‌آهن چین در ماه نوامبر در مقایسه با ماه قبل، همچنین نامطلوب بودن حمل سنگ‌آهن از استرالیا و برزیل به چین همگی نشانه‌های تغییرات اندک در بازار فولاد چین در سال ۲۰۱۹ است.

صنعت فولاد چین با دارا بودن سهم ۵۰درصدی از تولید فولاد جهان به‌طور حتم تحت تاثیر رشد اقتصادی این کشور و روند ملایم آن در ماه‌های اخیر بوده است؛ به‌گونه‌ای که رشدی حدود ۶ درصدی برای سه ماهه سوم چین گزارش شده است که نشان‌دهنده ضعیف‌ترین رشد این کشور از زمان انتشار گزارش‌های سه ماهه دولت چین در سال ۱۹۹۲ بوده است. آنچه مشخص است دلیل بارز این کاهش، جنگ تجاری مداوم با ایالات متحده آمریکا است. البته این نکته را نباید فراموش کرد که اقتصاد به هر حال از گذشته خود شرایط را وام می‌گیرد، بنابراین انتظار کاهش رشد اقتصادی از قبل وجود داشته است. ضربه به یک گوشه از اقتصاد و جنگ تجارت جهانی به‌طور یکسان بر شرکت‌های تولیدکننده و مصرف‌کنندگان اثر می‌گذارد. تلاش‌های فراوانی از سوی دولت مرکزی چین برای ایجاد محرک‌های اقتصادی طی تنش‌های تجاری دنبال شد، با این وجود چندان موثر نبود و نتوانست بر رشد اقتصادی اثر قابل‌قبولی داشته باشد. به دنبال کاهش رشد اقتصادی چین، تولید فولاد چین با اندکی کاهش در مقایسه با پیش‌بینی‌های قبلی حدود ۹۱۱ میلیون تن برای سال ۲۰۱۹ برآورد شده است و دنبال تداوم رشد قبلی برای سال ۲۰۲۰ تولید فولاد چین حدود ۹۰۲ میلیون تن خواهد بود و مجددا برای سال ۲۰۲۱ با اعمال محرک‌های اقتصادی، تولید فولاد چین با رشد ۱/ ۳ درصدی به ۹۳۰ میلیون تن خواهد رسید. با ایجاد توافق تجاری کشور چین این‌گونه اعلام کرده است که در صورتی که تمایل برای دستیابی و رسیدن به اهداف قبلی همچنان مدنظر باشد، نیاز است تا سیاست‌های کلان خود را بهبود بخشند تا بتوان رشد و اهداف قبلی اقتصادی این کشور را محقق کرد. همچنین دولت چین اعلام کرده است که سیاست‌های مالی و پولی محتاطانه خود را حفظ می‌کند تا از این طریق بتواند با ایجاد ثبات، رشد اقتصادی خود را برای سال ۲۰۲۰ حفظ کند. از سوی دیگر، چین همچنان این اعتقاد را دارد که اقتصاد جهانی خود را برای پذیرش خطرات اقتصادی بیشتر آماده کرده است. اگرچه اکنون برای دولت چین و سایر اقتصادهای بزرگ جهانی تغییر دیدگاه با ایجاد توافق تجاری زود است، اما دولت چین با آرامش و احتیاط بیشتری برنامه‌های قبلی خود را دنبال می‌کند تا بتواند با حفظ رشد اقتصادی، زمینه‌های مناسب آتی را فراهم سازد.

از سمت مواد اولیه، قیمت سنگ‌آهن در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۱۲۰ دلار بر تن نیز رسید که این افزایش قیمت پس از حادثه شکسته شدن سد در برزیل و اختلالات عرضه در استرالیا رخ داد. پیش‌بینی‌ها برای قیمت سنگ‌آهن در سال ۲۰۲۱ حدود ۵/ ۵۷ دلار بر تن و برای سال ۲۰۲۰ این قیمت حدود ۴/ ۶۱ دلار بر تن خواهد بود. البته اتفاقات اخیر در برزیل و مشاهده مشکلاتی در سدی دیگر در برزیل و نگرانی از ایمنی معادن سنگ‌آهن برزیل محرک دیگری برای افزایش قیمت سنگ‌آهن در ماه انتهایی سال ۲۰۱۹ بوده است؛ به‌گونه‌ای که قیمت سنگ‌آهن به ۹۴ دلار بر تن افزایش یافت و از این رو متوسط قیمت سنگ‌آهن سال ۲۰۱۹ برابر با ۱/ ۸۰ دلار بر تن بوده است. همچنین قیمت سنگ‌آهن در این دو هفته اخیر متاثر از واردات سنگ‌آهن چین بوده است. کاهش حجم واردات سنگ‌آهن چین برای دو ماه متوالی و برنامه‌های کاهش ظرفیت تولید فولاد در ۵ منطقه از کشور چین و توان بالای تولیدکنندگان برتر سنگ‌آهن جهانی همگی باعث شده است بسیاری از اقتصاددانان و تحلیلگران بر این باور باشند که بسیار زود است تا دیدگاه بدبینانه‌ای در ارتباط با قیمت سنگ‌آهن ارائه دهند، بنابراین پیش‌بینی کرده‌اند قیمت سنگ‌آهن در سال ۲۰۲۰ تقریبا در راستای قیمت‌های سال ۲۰۱۹ خواهد بود. واردات سنگ‌آهن چین بر اساس پیش‌بینی‌ها طی سال ۲۰۲۱ کاهش خواهد یافت و تولیدکنندگان فولاد در این کشور تمایل به مصرف قراضه بیشتر را در تولیدات خود دنبال می‌کنند. از سوی دیگر، گزارش صادرات سنگ‌آهن استرالیا حاکی از افزایش صادرات طی سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ خواهد بود.

تولیدکننده بزرگ سنگ‌آهن شرکت برزیلی «واله» برنامه‌های تولید خود را تا پایان سال ۲۰۱۹ با اندکی کاهش همراه کرد و از سوی دیگر با اجرای برنامه‌های توسعه خود در سال ۲۰۲۰، حدود ۳۴۰ میلیون تن و برای سال ۲۰۲۲ حجم تولید ۳۹۰ میلیون تن سنگ‌آهن را در دست خواهد داشت. همچنین این تولیدکننده بزرگ سنگ‌آهن جهانی با راه‌اندازی مجدد معدن Bructu و استفاده بیشتر از بافت‌های خشک این معدن بازدهی خود را افزایش خواهد داد. «واله» و سایر تولید‌کنندگان سنگ‌آهن جهانی در سه سال آینده به‌طور بالقوه بر تغییر فرآوری تولید از مرطوب به خشک تمرکز خواهند کرد. اگرچه امکان دارد تغییر این نوع فرآوری در کوتاه‌مدت بر تولید این مجموعه‌ها اثر منفی داشته باشد، اما در بلندمدت به احتمال بسیار زیاد بر عرضه و ثبات بازار جهانی اثر مثبت خواهد داشت. هند با حرکت به سمت صنعتی شدن تاثیر چشمگیری بر بازار جهانی سنگ‌آهن خواهد گذاشت و پیش‌بینی می‌شود این کشور از سال ۲۰۲۰ به بعد به یک واردکننده خالص سنگ‌آهن تبدیل شود.