«جشنواره ملی فولاد» تبلور توانمندی فولادسازان در آوردگاه «اقتصاد مقاومتی»

کاهش وابستگی صددرصدی کشور به الکترود گرافیتی وارداتی، از جمله مسایلی است که ماه هاست ضمیر تولیدکنندگان فولاد را به خود مشغول داشته و اعضای «انجمن ملی تولیدکنندگان فولاد ایران» و کانون های اصلی تولید فولاد کشور، کاهش وابستگی به واردات این عنصر کلیدی را وجهه همت خود قرار داده اند.
حال خبر می رسد که تفاهم نامه سه جانبه ای میان فولاد خراسان، فولاد مبارکه و شرکتی دانش بنیان منعقد شده تا با نظارت عالی معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، تولید کُک سوزنی را، که فناوری آن در اختیار چند کشور معدود صنعتی در جهان است، به عنوان ماده اولیه تولید الکترود گرافیتی «بومی سازی» نمایند.
این تفاهم نامه که بین بهروز اسماعیلی، معاون «برنامه ریزی و فناوری «فولاد خراسان» به نمایندگی از سیدحسین احمدی مدیر عامل مجتمع فولاد خراسان و منوچهر نیکفر، معاون تکنولوژی «فولاد مبارکه» به نمایندگی از حمیدرضا عظیمیان مدیرعامل فولاد مبارکه و مدیر شرکت دانش بنیان «پیشرو پژوهان کربن ققنوس» و همچنینی با نظارت و حمایت حضوری سیدمحمد صاحبکار خراسانی رییس مرکز شرکت های دانش بنیان معاونت عملی و فناوری ریاست جمهوری و با حمایت انجمن تولید کنندگان فولاد با ریاست بهرام سبحانی و دبیری رسول خلیفه سلطانی امضا شد، بر تولید کک سوزنی در مقیاس نیمه صنعتی تاکید کرد.

پایانی بر واردات صد در صد الکترود

در این زمینه معاونت برنامه ریزی و فناوری فولاد خراسان در گفت و گو با رسانه ها اظهار کرد: ابتدا قرار بر امضای این تفاهم نامه در جشنواره ملی فولاد نبود و فولاد خراسان از چند ماه پیش جلسه های متعددی با یک شرکت مدعی تولید کک سوزنی، که ماده اولیه تولید الکترود گرافیتی است، برگزار کرد و انجمن تولید کنندگان فولاد با اطلاع از این اتفاق، در روز آخر جشنواره ملی فولاد، آیینی ترتیب داد تا امید و اطلاع رسانی برای فولادسازان دیگر و شرکت های دانش بنیان باشد در حقیقت این آیین، بانی خیر برای فولادسازان دیگر شد.
الکترود گرافیتی اساسی ترین ماده مورد نیاز فولادسازی است که در کشور تولید نمی شود و صد در صد آن را وارد می کنیم؛ از طرفی این ماده با ارزش برای فولادسازان دومین موردی بود که از سوی دولت آمریکا تحریم شد. از طرف دیگر گرافیت به ماده اولیه ای به نام نیدل کک (کک سوزنی) نیاز دارد. الکترود گرافیتی نیز در کوره های قوس الکتریکی وظیفه انتقال دمای مورد نیاز برای ذوب آهن اسفنجی یا آهن قراضه را به عهده دارد و به این وسیله، مذاب تشکیل می شود.
بهروز اسماعیلی ادامه داد: فناوری ساخت تبدیل کک یا کک سوزنی تنها در اختیار ژاپن و آمریکاست و تولید الکترود گرافیتی را نیز کشورهای معدودی در اختیار دارند، اما چند ماه پیش با حمایت معاونت عملی و فناوری ریاست جمهوری یک شرکت متشکل از استادان متالورژی به نام «پیشرو پژوهان کربن قفنوس» ادعای تولید کک سوزنی در مقیاس آزمایشگاهی را مطرح کرد که فولاد خراسان به دنبال راستی آزمایی آن بر آمد و جلسه های متعددی در این زمینه تشکیل داد.
معاون برنامه ریزی و فناوری فولاد خراسان در ادامه تصریح کرد: در همین زمینه، با معاون فناوری فولاد مبارکه مذاکره هایی شد و ایشان نیز با یک گروه متخصص از فولاد مبارکه، از فعالیت های این شرکت دانش بنیان در مشهد بازدید کرده و از نزدیک با فرآیند تولید کک سوزنی از ماده اولیه داخلی در شرایط دمایی و فشار که از ویژگی های تولید الکترود سوزنی در رآکتور است، آشنا شد.
این تفاهم نامه سه جانبه بین «فولاد خراسان»، «فولاد مبارکه» و شرکت «پیشرو پژوهان» امضا شد که با نظارت عالی معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، دکتر سورنا ستاری، همراه بود.
وی تصریح کرد: تولید کک سوزنی، ادعای بسیار بزرگی است. از این رو امیدوارم با حمایت و کمک فولادسازان بزرگ، این ادعا لباس عینیت بپوشد تا تولید آزمایشگاهی به تولید نیمه صنعتی و سپس صنعتی برسد.
اسماعیلی با بیان این که قرار است آزمایش عملکردی نخستین تولید الکترود گرافیتی با استفاده از کک سوزنی تولیدِ داخلی در کوره های ذوب در فولاد خراسان انجام شود، گفت: تنها حلقه گمشده زنجیره فولاد، الکترود گرافیتی است که در ایران تولید نمی شود. به همین دلیل در ۱۵ سال گذشته، مقامات و مسئولان تاکید کردند که ایران باید به تولید الکترود گرافیتی برسد.
در همین زمینه، کارخانه «نوین الکترود اردکان» با سهامداری فولاد مبارکه، فولاد خراسان و چند شرکت فولادی و غیرفولادی دیگر تاسیس شد که به دلیل نبود ماده اولیه یعنی «نیدل کک» یا کک سوزنی، هنوز به تولید «الکترود گرافیتی» نرسیده است. درصورت تولید نیمه صنعتی نیدل کک، این کارخانه کک سوزنی تولید شده را به الکترود گرافیتی تبدیل خواهد کرد.
به گفته معاون برنامه ریزی و فناوری فولاد خراسان، مقرر شده در مدت ۶ ماه تمام هزینه های مالی و معنوی تولید کک سوزنی در مقیاس نیمه صنعتی را معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و ۲ فولادساز بزرگ یعنی فولاد مبارکه و فولاد خراسان تامین کنند.
وی با بیان این که این رخ داد در صورت موفقیت به اتفاق بزرگی در کشور تبدیل خواهد شد، در پاسخ به این پرسش که چگونه و با چه روشی، کک یاد شده تولید می شود، گفت: این فرمول در اختیار این شرکت دانش بنیان قرار دارد اما در حالت معمولی برای تولید نیدل کک نیاز به یک ماده u1608 ویژه است که تا کنون اعتقاد بر این بوده که در ایران وجود ندارد، اما این شرکت دانش بنیان ادعا می کند به ماده ای دست یافته که می توان از آن کک تولید کرد.

6 دهه فولادسازی، گام به گام به سوی خودکفایی

به این ترتیب در ۵۰ سالگی صنعت فولاد ایران و در آستانه ورود به دهه ششم تاریخ فولاد ایران، سرمایه گذاران صنعت فولاد کشور در حالی عبور از مرز ۲۵ میلیون تن تولید فولاد و قرار گرفتن در رتبه دهم جهان را جشن می گیرند که خودباوری و برداشتن گام های بلند در زمینه خودکفایی در این صنعت حیاتی، روز به روز بیش تر دست یافتنی به نظر می رسد.
در این میان، مجتمع فولاد خراسان با حمایت سهامداران عمده خود به ویژه «صندوق بیمه اجتماعی عشایر، کشاورزان و روستائیان»، «شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات» و «صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد» بر آن است که نقشی متناسب و شایسته جایگاه خود ایفا نماید.
ایران که روزگاری نه چندان دور دومین واردکننده فولاد جهان بود و نیمی از مصرف فولاد کشور را از خارج تامین می کرد با اهتمام به امر بومی سازی در سال های آینده می رود که شاهد افزایش کمی و ایجاد ارزش افزوده از طریق تنوع هرچه بیشتر این محصولات باشد و با تولید هر چه بومی تر، بتواند علاوه بر هدف گیری بازارهای صادراتی در جایگاه واقعی خود یعنی به عنوان سکوی جهش صنایع پایین دستی ایفای نقش کند.