افزایش قیمت سیمان در راه است / یک نقطه ضعف و ده ها نقطه قوت در صنعت سیمان/ فرصت های جدید پیش روی صنعت سیمان

به گزارش دنیای معدن یکی از کالاهای استراتژیک کشور سیمان است که تولید صنعتی آن در کشور قدمتی 87 ساله دارد. در سنوات گذشته و پس از پایان جنگ ایران و عراق، به سبب شروع بازسازی مناطق ویران شده در جنگ، شرایط به گونه ای بود که هم تقاضای داخلی سیمان بالا بود و هم صادرات جذابیت داشت؛ از این رو مجوزهای متعددی برای احداث کارخانجات سیمان در اقصی نقاط کشور صادر شد؛ ولی رکود بازار مسکن، کاهش بودجه عمرانی دولت و محدودیت های صادرات سیمان، صنعت سیمان را با مشکل مازاد تولید مواجه کرد. به علت وجود همین مشکل، رقابت منفی شدیدی بین سیمانی ها شکل گرفت و تخفیفات غیرمنطقی از سوی برخی فروشندگان در سال های اخیر، مجالی برای تعیین قیمت واقعی و منطقی به سیمان نداده است.
خبرنگار بورس نیوز در میزگردی در خصوص بررسی وضعیت فعلی صنعت سیمان و اوضاع صادرات و... گفتگوی مفصلی با عبدالرضا شیخان دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، محمد اسعدی مدیر عامل شرکت سیمان سپاهان، اکبر مجیدپور مشاور مدیرعامل هلدینگ صنایع معدنی کاوه پارس، و علی محمد بد کارشناس صنعت سیمان انجام داده که چکیده ای از آن را میخوانید.

* سوال: با توجه به افزایش نرخ اکثر کالاها و خدمات در سال جاری، بهای تمام شده سیمان نسبت به سال گذشته، چقدر تغییر کرده است؟
شیخان: از اوایل سال تا کنون نرخ ارز نوسان زیادی داشته و رشد شدیدی تجربه کرده است. اگرچه صنعت سیمان ارزبری زیادی ندارد، ولی برخی هزینه های شرکت ها تحت تاثیر افزایش نرخ ارز افزایش داشته و بهای تمام شده سیمان را نیز افزایش داده است. از جمله هزینه هایی که با افزایش نرخ ارز افزایش یافته اند میتوان به هزینه های پیمانکاری، حمل مواد اولیه از معادن، قطعات یدکی، تعمیر و نگهداری کوره ها و... اشاره کرد. طبق برآوردها قیمت تمام شده سیمان در سال جاری رشد حداقل ۳۰ درصدی داشته و با شرایط فعلی، روند قیمت تمام شده سیمان صعودی خواهد بود.
اسعدی: تاثیر افزایش نرخ ارز بر صورت های مالی سیمانی ها هنوز نمایان نشده و باید تاثیر این موضوع را در گزارشات ۶ ماهه دوم سیمانی ها مشاهده کرد؛ چرا که اثر افزایش نرخ ارز ، بیشتر بهای تمام شده ماشین آلات و تجهیزات صنعت را افزایش می دهد و خرید ماشین آلات و تجهیزات در شرکت های سیمانی امری هر روزه نیست. ولی هزینه های حمل و نقل افزایش شدیدی داشته و افزایش کرایه حمل، بهای تمام شده مواد اولیه را افزایش داده است. بهای تمام شده سیمان، صعودی است و احتمالا هم نرخ حامل های انرژی و هم نرخ حقوق و دستمزد در سال ۹۸ افزایش خواهد یافت و به همین دلیل، بهای تمام شده سیمان هم رشد خواهد داشت.
مجیدپور: قیمت تمام شده سیمان امسال نسبت به سال گذشته، افزایش تقریبا ۲۵ درصدی داشته؛ ولی برخی اقلام مورد استفاده در تولید سیمان رشد قیمت ۴ تا ۵ برابری داشته است.نمونه ای از این اقلام، پاکت سیمان بوده که با وجود افزایش نرخ سیمان بسته بندی، افزایش نرخ پاکت پوشش داده نمی شود. ظرفیت نصب شده تولید سیمان در کشور حدود ۸۵ میلیون تن و مصرف داخلی سیمان حدود ۴۷ میلیون تن است. ظرفیت مازاد سبب شده شرکت های سیمانی با ۶۰ درصد ظرفیت خود تولید کنند و اتفاقا مهمترین علت افزایش بهای تمام شده صنعت سیمان، عدم امکان تولید با تمام ظرفیت شرکت ها می باشد.
محمد بد: بهای تمام شده سیمان از ابتدای امسال نسبت به قیمت تمام شده سال قبل افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی داشته، و پیش بینی می شود تا پایان سال این رقم به حدود ۳۵ درصد برسد. البته بهای تمام شده در شرکت های مختلف یکسان نیست و برخی شرکت ها اقداماتی همچون تعدیل نیرو جهت مدیریت بهای تمام شده انجام شده که تا حدودی موثر بوده است.


* سوال: با توجه به افزایش بهای تمام شده سیمان، آیا افزایش نرخ فروش 12 درصدی که امسال اعمال شد، برای حفظ حاشیه سود شرکت ها کافی بود؟
شیخان: افزایش نرخ ۱۲ درصدی سیمان نسبت به قیمت مصوب سال ۹۵، حداقل افزایش قیمتی بود که امکان اعمال آن وجود داشت؛ ولی به طور حتم افزایش نرخ ۱۲ درصدی سیمان، بهای تمام شده را پوشش نداده و به منظور تداوم فعالیت شرکت های سیمانی و حفظ اشتغال صنعت، افزایش نرخ مجدد سیمان متناسب با رشد بهای تمام شده ضروری خواهد بود. البته قیمت تمام شده سیمان توسط یکی از موسسات معتبر در حال بررسی است و قیمت تمام شده قطعی سیمان به زودی اعلام خواهد شد. پس از اعلام نتیجه بررسی های کارشناسی بهای تمام شده سیمان، موضوع درخواست افزایش نرخ فروش سیمان در دستور کار قرار خواهد گرفت و امیدواریم این موضوع در سال جاری به نتیجه برسد.
اسعدی: افزایش نرخ فروش سیمان جوابگوی افزایش بهای تمام شده سیمان نبوده و آهنگ رشد بهای تمام شده سیمان معمولا از آهنگ رشد نرخ فروش، تندتر است. علت عدم افزایش نرخ سیمان متناسب با بهای تمام شده، این است که در کشور ما سیمان را کالایی استراتژیک قلمداد می کنند و افزایش نرخ سیمان را عامل افزایش بهای تمام شده ساخت و ساز می دانند و مسوولان در تعیین نرخ سیمان با احتیاط بسیار عمل می کنند. در حالی که تاثیر سیمان بر بهای تمام شده ساختمان چندان پررنگ نیست و ضمنا، بازار املاک هم در این سال ها رشد خیره کننده ای داشته است. البته رقابت منفی شرکت های سیمانی هم در عدم افزایش نرخ منطقی سیمان اثرگذار بوده است.
مجیدپور: با توجه به افزایش بهای تمام شده و قیمت فعلی سیمان، تولید سیمان برای شرکت ها توجیه اقتصادی چندانی ندارد و اگر مسوولان به نرخ فروش سیمان نگاه منطقی و واقع بینانه نداشته باشند، صنعت سیمان با تهدید جدی مواجه خواهد شد. به طور کلی از سال ۱۳۸۴، همواره افزایش نرخ فروش سیمان با مقاومت مسوولان همراه بوده است.
محمد بد: البته افزایش نرخی که به سبب افزایش نرخ پاکت سیمان اعمال شد، اثری بر سودآوری شرکت ها ندارد.


* سوال: وضعیت صادرات سیمان و کلینکر را چطور ارزیابی می کنید؟ راهی برای افزایش صادرات هست؟
شیخان: صادرات سیمان در ۶ ماهه ابتدای سال روند مطلوبی داشت؛ ولی در حال حاضر این روند نزولی شده و حجم صادرات سیمان و کلینکر در نیمه دوم سال، کمتر از نیمه نخست سال خواهد بود. تحریم های کشتیرانی، هزینه حمل دریایی را افزایش داده و به صادرات ضربه خواهد زد. از سوی دیگر، الزام صادرکنندگان به عراق و افغانستان به پیمان سپاری ارزی هم دست صادرکنندگان را بسته و اگر برای رفع این مانع تدبیری اندیشیده نشود، صادرات قطعا کاهش خواهد داشت. ارزش صادرات سیمان و کلینکر نسبت به ارزش صادرات صنایعی همچون پتروشیمی، رقم با اهمیتی نیست و اصلاح مقررات مربوط به انتقال درآمدهای ارزی از بار مشکلات می کاست. انجمن پیگیر رفع محدودیت های صادرات سیمان و کلینکر هست؛ ولی کاهش صادرات، بازار داخل را در معرض تهدید مازاد عرضه قرار خواهد داد.

اسعدی: ارزش صادرات سیمان در ۶ ماهه نخست امسال بیش از سال گذشته بوده؛ ولی با توجه به تحریم های کشتیرانی احتمالا حجم صادرات در نیمه دوم سال کاهش خواهد داشت. در این شرایط، صادرات به کشورهای همسایه، مزیت محسوب می شود؛ ولی تقاضای سیمان در منطقه هم محدود است.ضمن اینکه تعهد ارزی به معضلی برای صادرکنندگان تبدیل شده است. صادرات سیمان به کشورهای منطقه مثل عراق و افغانستان و پاکستان و... معمولا ریالی انجام می شد، اما با الزام صادرکنندگان به پیمان سپاری ارزی صادرات سیمان دچار مشکلاتی شده است. معافیت صادرات کمتر از ۱ میلیون دلار از تعهد ارزی، گره گشای صادرات سیمان نیست. حجم صادرات شرکت های بزرگ سیمانی معمولا بسیار بیشتر از ۱ میلیون دلار است. صادرات ۱ میلیون دلاری سیمان یعنی صادرات تقریبا ۵۰ هزار تن سیمان در سال، در حالی که مثلا صادرات شرکت سیمان سپاهان برای امسال حدود ۵۵۰ هزار تن برآورد شده است.
مجیدپور: در نظر داشته باشید که در چند ماه اخیر نرخ کرایه های حمل رشد شدیدی داشته و حمل سیمان به نقاط دوردست توجیه اقتصادی ندارد. رها کردن صنعت سیمان به حال خود و کاهش ظرفیت تولید سیمان، منجر به تعدیل نیروی شاغل در این صنعت خواهد شد. کاهش هزینه های حمل و تغییر مصوبه تعهد ارزی برای کاهش مشکلات سیمانی ها الزامی است.
محمد بد: روند صادرات شرکت ها بستگی به توانمندی و تجربیات و ریسک پذیری مدیران هم خواهد داشت.

* سوال: با وجود تمامی مشکلات و موانع بر سر راه شکوفایی صنعت سیمان، نقطه قوتی یا فرصتی در این صنعت هست بتوان به آن اتکا کرد؟
شیخان: وجود معادن غنی آهک در کشور و نزدیکی کارخانجات سیمان به معادن؛ نیروی انسانی توانمند و کارآمد؛ و در اختیار داشتن تجهیزات و ماشین آلات مدرن از مهمترین نقاط قوت سیمانی ها است.نقطه ضعف سیمانی ها، ایجاد ظرفیت مازاد بر نیاز کشور است که ریشه تمامی مشکلات صنعت سیمان محسوب می گردد. تقویت صادرات و افزایش مصرف سیمان در کشور از جمله راهکارهای پیشنهادی انجمن جهت بهبود وضعیت صنعت سیمان است. جایگزین کردن اسکلت بتنی به جای اسکلت فلزی ازطریق تشویق سازندگان به این امر و هماهنگی وزارت مسکن و شهرسازی با صنایع سیمانی، هم به استحکام بیشتر سازه ها کمک خواهد کرد و هم تقاضای سیمان را افزایش خواهد داد و هم قیمت تمام شده ارزان تری در بر خواهد داشت. زلزله های اخیر و ویرانی های برجای مانده، ضرورت توجه به استحکام سازه ها را نمایان می کند و با توجه به اینکه ایران، کشوری زلزله خیز است جایگزین کردن اسکلت بتنی از مشکلات احتمالی آتی خواهد کاست.
اسعدی: ایجاد مصارف جدید برای سیمان مانند جایگزین کردن سیمان به جای قیر در راه سازی و استفاده از روکش بتنی، عدم افزایش نرخ حامل های انرژی، تسهیل شرایط حمل و نقل ریلی و دریایی و کاهش تعرفه های حمل و نقل، تعدیل مقررات پیمان سپاری ارزی از جمله راهکارهای حمایت از صنعت سیمان خواهد بود.در نظر داشته باشید که تجربه موفق استفاده از سیمان به جای قیر در بزرگراه اصفهان_شیراز وجود دارد و می توان در جاده ها از رویه های بتنی استفاده کرد و در مقابل، قیر صادر کرد.
مجیدپور: وجود معادن غنی در کشور، بومی بودن صنعت سیمان، ارزبری پایین، تاثیر کمرنگ تحریم ها بر صنعت سیمان، و دسترسی به انرژی ارزان، از مزایای صنعت سیمان است. اما این مزایا در شرایطی اثرگذار است که حاشیه سود تولیدکننده حفظ شود.
محمد بد: دسترسی به انرژی و نیروی انسانی ارزان قیمت نسبت به قیمت های جهانی، مزیت مهمی برای سیمانی ها است.