سنگآهن انواع مختلفی دارد که مهمترین آن، مگنتیت و هماتیت است. در ایران بهرهبرداران معدنی به دلیل هزینه زیاد پرعیارتر کردن سنگآهن هماتیت نسبت به مگنتیت، تمایل چندانی به سرمایهگذاری در این زمینه از خود نشان ندادهاند اما از آنجایی که ذخایر ما در این زمینه قابل توجه است نمیتوان آن را به فراموشی سپرد. به دلیل نیاز روزافزون کارخانههای کنسانتره فولاد به سنگآهن نباید از ذخایر هماتیت بهسادگی گذشت. آغاز بهرهبرداری از کارخانه تولید کنسانتره آهن هماتیت کمعیار در زرند کرمان با حضور بخش خصوصی، نوید توجه به ذخایر کلان سنگآهنهای هماتیتی را میدهد.
تمایل بازار داخلی به سنگآهن مگنتیت
عباس گل محمدی، معاون اکتشاف سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور در گفتوگو با صمت، افزود: سنگآهن، انواع مختلفی دارد که ۳نوع مهم آن، مگنتیت، هماتیت و سیدریت است. هماتیت از لحاظ کلی نوعی اکسید آهن است که بهوفور برای استحصال آهن مورد استفاده قرار میگیرد. فرمول این سنگآهن ۲O۳ Fe است و در طبیعت به رنگهای قرمز، قهوهای و سیاه یافت میشود. این ماده معدنی، ویژگی مغناطیسی ندارد و حداکثر میتواند خلوص ۷۰درصد فلز آهن را داشته باشد. مگنتیت دارای ویژگی مغناطیسی بوده و برای پرعیارسازی بسیار مناسب است. سیدریت در کشورهای دارای کمبود منابع سنگآهن در شرایط خاصی برای استحصال آهن استفاده میشود. عباس گلمحمدی در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون به معادن هماتیت کشور توجهی نشده است، بیان کرد: برای سرمایهگذاران بخش معدنی، سهولت سوددهی و سرمایهگذاری کمتر تا حصول نتیجه، اهمیت ویژهای دارد و از آنجا که این نوع کانسنگ در بسیاری موارد به راحتی در معادن قابل فرآوری و افزایش عیار نیست، کمتر به سرمایهگذاری در این ذخایر توجه میشود.
این مقام مسئول با بیان اینکه فرآوری کانسنگ مگنتیت در مقایسه با کانسنگ هماتیت آسانتر است، افزود: سنگآهن هماتیت برای فرآوری، هزینه بیشتری به کارخانههای ذوب آهن تحمیل میکند و از آنجا که ذخایر مگنتیت در ایران بیشتر است، رغبت و تمایلی برای سرمایهگذاری در فرآوری سنگهای هماتیتی وجود نداشته است.
به گفته معاون اکتشاف سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی، هزینه بالا و کارکرد پایین پرعیارسازی به دلیل باطله زیاد و عیار کم در معادن هماتیتدار میتواند دلیل کمتوجهی به هماتیت نسبت به مگنتیت باشد.
وی در ادامه درباره ذخایر اصلی سنگآهن هماتیت در جهان و ایران، گفت: بزرگترین و بیشترین ذخایر این نوع سنگآهن، در کانادا و امریکاست. این کشورها ذخایر چندین میلیارد تنی دارند و ویژگی مشخص آنها در عیار پایین آهن، میزان بالای سیلیس و سایر ناخالصیهاست که استخراج آن را از توجیه اقتصادی میاندازد. در ایران برعکس بسیاری از مناطق روی زمین، سنگآهنها از نوع مگنتیتی هستند. از اینرو کمتر به دنبال سرمایهگذاری روی ذخایر و منابع هماتیتی برای اکتشاف و استخراج این نوع سنگآهن میروند.
وی در ادامه بیان کرد: سنگآهن مگنتیت، بهدلیل داشتن ویژگی مغناطیسی، هم در اکتشاف و هم در فرآوری کمهزینهتر است. از اینرو در صورت توجه ویژه به هماتیت، در امر اکتشاف ذخایر جدید و فرآوری آن میتوان از ظرفیت مناسب کشور بهره گرفت تا شاهد جبران کمبود سنگآهن مورد نیاز صنایع پاییندستی این معادن در آینده باشیم. توانمندی اکتشاف این ذخایر به دلیل داشتن وزن مخصوص بالا و همراهی با مگنتیت با روشهای مختلف ژئوفیزیکی در ایران وجود دارد.
فناوری فرآوری سنگآهن هماتیت را داریم
گل محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا فناوری فرآوری سنگآهن هماتیت در ایران وجود دارد؟ گفت: سالها پیش برخی شرکتهای دولتی و خصوصی به اهمیت ذخایر بزرگ هماتیت در کشور، پی بردند و تلاش کردند طرحهای تحقیقاتی و عملیاتی متعددی در این زمینه اجرا کنند. واحد فرآوری سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز در افزایش عیار سنگآهن هماتیت گامّهایی را برداشت.
این مقام مسئول با بیان اینکه در یکسال گذشته، شرکتهای ایرانی به توانمندی فرآوری سنگآهن هماتیت دست یافتهاند، گفت: نتیجه این تلاشها منجر به حصول دانش فنی و فرآوری این ماده معدنی از باطلهها شد. ابتدا برای فرآوری سنگآهن هماتیت، به روشهای «تر» روی آوردیم اما کمبود آب در مناطق معدنی، استراتژی فرآوری را تغییر داد و روشهای «خشک» در دستور کار قرار گرفت.
معاون اکتشاف سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی با اشاره به ذخایر سنگآهن هماتیت در شهرهای مختلف ایران، گفت: استانهای کرمان، خراسانرضوی، سمنان، زنجان، کردستان، هرمزگان و فارس دارای منابع غنی ذخایر سنگآهن هماتیت هستند که بدون تردید با اکتشاف این معادن، بخشی از نیاز کشور در زمینه سنگآهن تامین خواهد شد.
گلمحمدی در پایان تصریح کرد: سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور با همکاری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران و با حمایت بخش خصوصی درصدد است طرح اکتشاف سراسری سنگآهن را عملیاتی کند که در این راستا دادههای پایه تهیه شده است.
تمایل بازار به سنگ مگنتیت
در این زمینه، مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگآهن، درباره دلیل بیتوجهی به معادن سنگآهن هماتیت در کشور، گفت: ما بارها این نقد را به فعالان حوزه معدن و مسئولان وارد کردیم که چرا به این ماده معدنی توجهی نمیشود. وی با اشاره به ویژگیهای سنگآهن مگنتیت، گفت: اگر عیار کانسنگ مگنتیت، پایین و دارای ناخالصی باشد، میتوان با روشهای ساده فیزیکی آن را پرعیارسازی کرد. در واقع با درام مگنتیت و سپراتور میتوان عیار پایین آن را بالا برد اما با سرمایهگذاری کم و فناوری ساده، نمیتوان عیار سنگآهن هماتیت را افزایش داد. اکبریان با بیان اینکه در سالهای گذشته، بیشترین تاکید بر بازار داخل بوده است، تصریح کرد: تمایل کارخانههای ذوب آهن و فولاد خوزستان بیشتر به سنگآهن مگنتیت، با عیار بالای ۵۷ درصد است. این کارخانهها نیاز چندانی به سنگ هماتیت عیار پایین از خود نشان ندادهاند. از اینرو بازار داخلی این سنگآهن چندان پررونق نیست. علاوه بر این، نرخ این محصول معدنی در بازارهای خارجی پایین است و تولید آن برای معدنکاران صرفه اقتصادی چندانی ندارد. وی در ادامه تصریح کرد: سرمایهگذاران به سمت کار سادهتر یعنی بهرهبرداری از معادن
مگنتیت روباز با روشهای مغناطیسی متمایل شدهاند. همین مسئله باعث شده که از ذخایر سنگ هماتیت در کشور غافل شویم، در حالی که در جنوب کشور در استانهای هرمزگان، فارس و کرمان ذخایر هماتیت قابل توجهی وجود دارد. این ذخایر آنقدر غنی است که میتوان صنایع تولید کنسانتره، گندله و صنعت فولاد را بر مبنای سنگآهن هماتیت ایجاد کرد.
رئیس انجمن سنگآهن با اشاره به تشکیل نهضت فرآوری انجمن سنگآهن هماتیت در کشور، گفت: مدتی است که نیاز کشور در بخش فرآوری سنگآهن مطرح شده است. عمده توجه ما به معادن هماتیت است، از اینرو شورای هماهنگی احیای معادن کوچک و متوسط، هماتیتها را در دستور کار خود قرار داده است.
اکبریان در ادامه گفت: ذخیره سنگآهن ایران، حدود ۴میلیارد تن است که یک میلیارد تن آن سنگآهن هماتیت است. از اینرو تلاش میکنیم معدنداران را به سرمایهگذاری در این زمینه ترغیب کنیم. تا کنون معدن گلگهر و یک شرکت خصوصی در منطقه فین حاجیآباد استان هرمزگان، در این زمینه ورود کردهاند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از برنامههای انجمن سنگآهن برای توسعه معادن هماتیت، ساخت یک شرکت خصوصی متشکل از بهرهبرداران هماتیت کشور است. قرار است این شرکت فرآوری، در منطقه نیریز استان فارس تاسیس شود. ما تلاش میکنیم معادن کوچک و متوسط این منطقه را فعال کنیم تا حدود ۵میلیون تن سنگ هماتیت از آنها برداشت کنیم.
اکبریان معتقد است نمیتوان گفت دانش فرآوری هماتیت در کشور وجود ندارد. هر بهرهبرداری که مدتی در زمینه فرآوری کار کرده باشد، به روش فرآوری هماتیت خواهد رسید. اما فراموش نکنیم که بعضی از روشها در کشور ما جواب نمیدهد. به عنوان مثال هندوستان کشور پرآبی است، از اینرو آنها میتوانند از روشهای «تر» برای فرآوری سنگآهن هماتیت بهره بگیرند، در حالی که این روش در ایران جواب نمیدهد زیرا ما دچار مشکل کم آبی هستیم و باید در بهرهبرداریها از کمترین میزان آب بهره بگیریم.
وی در ادامه بیان کرد: یک روش دیگر در فرآوری سنگآهن هماتیت، بهره گرفتن از مواد شیمیایی است اما گرانی این مواد برای بهرهبرداران توجیه اقتصادی ندارد. از اینرو از این روش چندان در فرآوری محصولات معدنی بهره نمیگیریم. علاوه بر این، برخی از روشهای کلان برای معادن کوچک جواب نمیدهد و این محدودیتها باعث شده است بعضی از پژوهشگران، از ماشینآلات HPGR استفاده کنند. این ماشینها در فرآوری سنگ هماتیت بسیار کارساز هستند.
رئیس انجمن سنگآهن در پایان تصریح کرد: ماشینآلات HPGR با کمترین میزان مصرف آب، سنگآهن هماتیت را به عیار هدف میرساند. با این روش غلظت سنگ هماتیت، بالا میرود و ناخالصیها از آن جدا و سنگ، آماده کنسانترهسازی میشود.
دیدگاهتان را بنویسید