تحلیلی از حال و آینده صنعت آلمینیوم در اقتصاد و بازار سرمایه

هفته قبل پنجمین همایش صنعت آلومینیوم در تهران برگزار شد،صنعتی که به اعتقاد دست اندرکاران آن مظلوم واقع شده و با وجود مزیت های بالقوه ای که برای ایران وجود دارد مانند صنعت پتروشیمی ،فولاد ، نیروگاهی و کانی غیر فلزی توسعه نیافته است .

در یک دهه قبل برنامه های عظیمی برای توسعه این صنعت در جنوب و حاشیه خلیج فارس طراحی شده بود اما به دلایل مختلف به خصوص تحریم ها و مشکلات مالی روی زمین باقی مانده،طرح هایی که بر اساس واردات مواد اولیه طراحی شده و با انرژی ارزان گاز در ایران می تواند سود مناسبی را عاید این صنعت کند البته به شرطی که آخرین فناوری ها با فاینانس های مالی مناسب وارد شود .

ایران از لحاظ مواد اولیه آلومینیوم فقیر است و مهمترین معدن در جاجرم واقع است و نمی تواند بیش از 340 هزار تن از نیاز سالانه بوکسیت (مواد اولیه آلومینیوم ) را تامین کند . معدن نفین سینیت آذربایجان هم دارای دو مشکل است. اول اینکه تنها تولیدی آلومینیوم از کانی نفلین سینیت که در دنیا انجام می شود در روسیه قرار گرفته و از معدنی با عیار 27 درصد اکسید آلومینیوم صورت می گیرد اما در ایران عیار 18 درصد است .

از طرفی به اندازه سه برابر تولید اکسید آلومینیوم، باطله مورد مصرف در تولید سیمان خواهیم داشت که با وجود تولید مازاد کارخانه های سیمان در حال حاضر ، قابل مصرف نیست اما ایران با وجود فقر معدنی دارای مزیت انرژی است و از لحاظ مخازن گاز در دنیا اول است که با داشتن این منابع می تواند به مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس ، بوکسیت را از خارج به خصوص آفریقا تامین کند و با انرژی ارزان گاز به قیمت تمام شده پایین تری آلومینیوم تهیه کرده و با حاشیه سود مناسبی در بازار های جهانی به فروش برساند.

بورس و آلومینیوم

صنعت آلومینیوم در بورس تهران جایگاه بالایی به مانند فولاد و پتروشیمی ندارد و بزرگترین تولید کننده این فلز در ایران شرکت ایرالکو واقع در اراک است که با وجود توانمندی ها چند سالی با زیان انباشته روبه رو بود.البته خوشبختانه با افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی توانست میزان کمی از زیان ها را پوشش دهد و سعی دارد سال جاری با توجه به شرایط خوب جهانی سودده باشد .

تولیدکننده های دیگر چون المهدی و هرمزال که در جوار یکدیگر در بندرعباس واقع شده اند دارای سهامدار بخش خصوصی و خارج بورس هستند اما سهامدار عمده آنها شامل سرمایه گذاری ملی ایران و معادن بافق برای بورسی ها شناخته شده است . به نظر می رسد بخش خصوصی بتواند در این دو شرکت در سالهای آتی در بخش قیمت تمام شده و توسعه این صنعت نقش بسزایی داشته باشد. علاوه بر این ،دو شرکت مذکور با موقعیت مکانی می توانند محدودیت کمتری در تامین مواد اولیه داشته باشند تا توسعه آنها مقرون به صرفه باشد.

اولین قدم در برنامه توسعه عظیم صنعت آلومینیوم در حاشیه جنوبی خلیج فارس با توسعه شرکت آلومینیوم جنوب محقق خواهد شد که سهامدار عمده آن سرمایه گذاری غدیر محسوب می شود.این شرکت قرار است در فاز اول 330 هزار تن آلومینیوم تولید کند تا تقریبا تولید این فلز را در سال 98 به دو برابر افزایش دهد . علاوه بر این دو فاز دیگر در سالهای بعد در حال ساخت هستند . اهمیت آلومینیوم جنوب، ساخت آلومینیوم با بوکسیت وارداتی و با طراحی تولید پیشرفته و قیمت تمام شده پایین است .

ایران در حال حاضر با ماشین آلات قدیمی ، نیروی کار فراوان و عدم نقدینگی روبروست بطور مثال قیمت تمام شده آلومینیوم تولیدی فایرا به 2 هزار دلار در هر تن می رسد که مزیت گاز و برق ارزان را از بین می برد یا سرانه تولید به ازای هر نفر در این شرکت 37 تن است که با توجه به سرانه تولید 521 تنی در قطلم قطر به ازای هر نفر،حکایت از بهره وری پایین این صنعت در ایران دارد.

امید است در آینده با تولید پیشرفته آلومینیوم جنوب بتوان به استانداردهای لازم برای بهره وری دست یافت ولی آنچه برای این صنعت اهمیت بسزایی دارد کمبود نقدینگی تولید در ایران است که با وجود بهره بانکی 20 درصدی،توان رقابتی با کشورهای دیگر را نخواهد داشت. البته با توجه به ارزانی گاز و عزم جدید دولت در توسعه این صنعت، درصورت رفع مشکلات سیاسی و تسهیل سرمایه گذاری خارجی می توان انتظار داشت بهره وری در آن رو به بهبود و آینده خوبی پیش رو باشد.