پیشنهاد عرضه محصولات فولادی با ارزمبادله ای صدای همه را درآورد

معاون وزیر صنعت ، معدن و تجارت در نامه ای به معاونان وزیر صنایع و مدیرعامل بورس کالا، با ذکر مقدمه ای از افزایش 70 درصدی قیمت عرضه فولاد، مس و آلومینیوم در بورس کالا، سه فرمول محاسبه فروش این محصولات بر اساس نرخ ارز مبادله ای را پیشنهاد کرده است.

این پیشنهاد بازخورد های زیادی در بین سهامداران و شرکت های فولادی٬ مس و آلومینیوم ساز داشته است. تا جایی که این پیشنهاد را راهی برای ایجاد فساد و رانت ارزیابی کرده اند. به نظر می رسد دولت برای رفع مشکلات و درگیری ها بین فولاد سازان ٬ برخی انجمن ها و بورس کالا راحت ترین راه و پر ریسک ترین مسیر را انتخاب کرده است که ممکن است تبعات زیادی به دنبال داشته باشد.

نامه فرمول ....

بهرام سبحانی رئیس هیات مدیره انجمن تولید کنندگان فولاد در خصوص تصمیم و پیشنهاد اخیر وزارت صنعت٬ معدن و تجارت در مورد قیمت گذاری پایه سه محصول فولاد٬ مس و آلومینیوم گفت: در بورس قیمت ها درست تعیین می شود و بالاخره بورس هم شامل عرضه و تقاضا و رقابت است.

وی گفت: البته پیشنهاد وزارتخانه این بوده که قیمت پایه را بر اساس فرمول مشخصی اعلام کنند؛ جالب این است که در زمانی به دلیل سرو صدای برخی از اشخاص و انجمن های مختلف تصمیم گرفته شد قیمت فولاد بر اساس نرخ جهانی تعیین شود.

به گفته وی٬ شورای رقابت هم قیمت پایه را بر اساس قیمت های جهانی مشخص کرد؛ حال پس از آن که قیمت بازار جهانی افزایش یافت٬ این افراد تصمیم گرفتند قیمت جهانی را بر اساس ارز مبادله ای با احتساب ضریب اعلام نمایند.

به نام تولیدکننده؛ به کام دلال

سبحانی گفت: همه این موارد برای اشخاص خاصی رانت ایجاد می کند و اگر قرار است سودی توزیع شود این سود به تولید کننده نمی رسد. بلکه رانت خوار و واسطه گر از آن منتفع خواهند شد.

وی گفت: این موضوع موجب می شود که برخی از رانت خوار ها به نام کارخانجات٬ محصولات فولاد ایران را صادر نمایند. در حالی که زحمات اصلی آن توسط تولید کننده و سود آن در جیب واسطه گران قرار می گیرد.

وی گفت: به هر حال قیمت نهایی باید دربورس کالا تعیین شود و قیمت های پایه چندان تعیین کننده نیست.

به گفته وی؛ اصولا هم این شیوه ها جوابگو نبوده است؛ در این ۳۵ سال راهکارها و شیوه های مختلفی را در پیش گرفته ایم که برای عده ای رانت به وجود آورده است؛ اما باید کارها به گونه ای سنجیده و پخته انجام شود به هر حال هیچ تولیدکننده ای از آب گل آلود ماهی نمی گیرد؛ البته همیشه اطلاعات غلط و اشتباه موجب شده که در مورد صنعت فولاد این تصور به وجود بیاید که فولاد آب و برق و سنگ آهن ارزان داخلی مصرف می کند؛ در حالی که فولاد الکترود را با دلار کنونی ۵ هزار تومانی وارد می کند.

سبحانی ادامه داد: به هرحال قیمت پایه در حال حاضر تصویب نشده و هنوز این موضوع در حد پیشنهاد بوده است و قیمت نهایی هم توسط بورس تعیین می شود.

در مورد موضوع مطرح شده حامد سلطانی نژاد ،مدیر عامل بورس کالا نیز گفت: در سالی که به عنوان سال حمایت از کالای ایرانی نام گذاری شده است به اعتقاد من مهمترین چالش و مانع بر سر توسعه تولیدات ایرانی بحث قیمت گذاری است. از سال قبل نگرش های زیادی به سمت کنترل قیمت ها پیش رفت.در واقع این که گفته می شود قیمت ها نباید افزایش پیدا کند نگران کننده است،این رویه در مورد بورس کالا هم صدق می کند در حالی که بورس محلی برای قیمت گذاری در یک فضای رقابتی است ، بنابراین گاهی اوقات ممکن است تحت تاثیر عرضه و تقاضا قیمت ها هم دچار افزایش شود.

قیمت گذاری رانت زاست،حمایت از کالای ایرانی یعنی رقابت و کیفیت

وی گفت: مثلا هم اکنون این دیدگاه وجود دارد که قیمت ارز یا برخی کالا ها ثابت بماند اما نتیجه این می شود که ناگهان قیمت ها به شکل نا متعارفی رشد می کند و قیمت هر محصولی که اثر خود را نشان نداده بود ناگهان با رشد قیمت مواجه شود.نکته مهم تر این است که این کنترل قیمت ها خیلی بر زندگی مردم تاثیری ندارد و بیشتر باعث توزیع رانت و ایجاد قیمت های مصنوعی به ویژه در مکان هایی مانند بورس کالا که عرصه قیمت گذاری آشکار است ، می شود.

وی درپاسخ به این سوال که چرا نباید قیمت گذاری انجام شود؟گفت:کنترل قیمت و یا سهمیه بندی کالا ها فساد ایجاد می کند چون کنترل خریداران بسته به این که مصرف کننده هستند یا نیستندبسیار سخت و دشوار است.این که تولید کننده را مجبور کنیم محصولاتش را با قیمت های پایین تر از قیمت های جهانی را در اختیار خریداران قرار بدهند در گام نخست رانت ایجاد می کند چون خریداران این کالاها را با قیمت پایین تر از قیمت های جهانی می خرند و آن ها را می فروشند، شناسایی خریداران واقعی هم شدنی نیست.

وی ادامه داد: من یک مثال می زنم، شما دقت کنید، زمانی تصمیم گرفته شد بر روی خاک روی یا مس که توسط شرکت ملی صنایع مس تولید می شد، فارغ از این که قیمت های جهانی چیست، قیمت گذاری شود و به خریداران واقعی عرضه شود، نتیجه این شد که افرادی این محصول را خریداری کردند که خریدار واقعی نبودند،این افراد آن رابه شکل معیوبی تغییر شکل می دادند و به قیمت های بالاتری می فروختند مثلا آن را تبدیل به سینی های مسی با اشکال و فرم های نامتقارن می کردند و با قیمت های بالاتر می فروختند.با این کار علنا چیزی عاید مصرف کننده نمی شد و فقط رانتی تولید شد که در اختیار عده خاصی قرار گرفت.

وی گفت: با انجام قیمت گذاری بر روی کالا ها چون قمیت ها پایین تر از سطح جهانی تعیین می شود رانت ویژه ای بین عده ای دلال توزیع می شود که پول دارند و بعد از خرید محصولات، آن ها را ذخیره می کنند و در تلاطم های قیمتی می فروشند.به این ترتیب نگرش کنترل قیمت ها عمدتا منجر به ایجاد رانت به نفع عده ای خاصر می شود.

سلطانی نژاد گفت: همه ما در تلاشیم که کالای ایرانی با کیفیت، تقویت شود نکته اینجاست که کیفیت در عرصه رقابت ارزش گذاری و تقویت می شود ، مخصوصا کالاهایی که نهاده تولید کالاهای دیگر هستند.با توجه به اینکه بورس کالا عمدتا محل فروش چنین محصولاتی است این موضوع می تواند به رویه کار صدمه بزند.

مدیر عامل بورس کالای ایران گفت: دقت کنید اگر کالا ها بر اساس کیفیت قیمت گذاری شوند کالاهای با کیفیت تر این اجازه را پیدا می کنند که با قیمت بالاتری مبادله شوند در نتیجه از ناحیه مصرف کننده مورد حمایت قرار می گیرند، به این ترتیب اگر بخواهیم جلوی افزایش قیمت را بگیریم معنایش این است که به همه کالاها با یک چشم و یک دیدگاه نگاه می کنیم با این دیدگاه نمی توان از کالای ایرانی حمایت کرد.

بورس کالا چه مفهومی دارد...؟

در ادامه محمد حسن پارسا مدیر بازاریابی و فروش فولاد خراسان نیز در ادامه به بورس۲۴ توضیح داد: با توجه به جلساتی که همراه با بورس کالا٬ صاحبنظران سازمان حمایت از مصرف کننده و تولیدکننده و شرکت های فولادی داشتیم و مکاتباتی که تاکنون از سوی دوستان انجام شده تلاش کرده ایم که اهمیت حضور در بورس کالا را برای شفاف سازی اعلام نمائیم.

وی گفت: واقعیت این است که بورس کالا به این دلیل ایجاد شده که در آن نرخ ها و قیمت ها کشف شود هیچ کسی نمی تواند بالاتر از قیمت بازار محصولات خود را به فروش برساند مگر این که به صورت دستوری انجام شود و بورس کالا حذف گردد.ما نیز این را نمی خواهیم ؛ در حال حاضر فرمول ها با قیمت های قراضه تفاوت چشمگیری دارد به طوری که قیمت قراضه ۱۷۰۰ تومان و قیمت شمش فولاد ۱۸۰۰ تومان است.

پارسا گفت: اگر قیمت فولاد را از روی فرمول اخیرا پیشنهاد شده به دست بیاوریم مکانیزم بورس بی معنی می شود و بورس مفهوم پیدا نمی کند.سوال من این است ، وظیفه اصلی بورس چیست؟

وی عنوان کرد: کسانی که سال های طولانی در این حوزه فعال هستند این موضوع را قبول ندارند البته شاید دوستان پیشنهاد دهنده ذهنیت دیگری داشته باشند که به این صورت پیاده شده اما به هر حال برداشت همه دوستان از این نامه به گونه ای است که قابلیت اجرا ندارد و به هر حال تاثیر معکوس خواهد گذاشت و رانت خواری را بیشتر خواهد کرد.

دولت نگران خود است؟

همچنین محمود رضا الهی فر مدیر عامل کارگزاری سی ولکس کالا در خصوص این موضوع به بورس۲۴ گفت: ممکن است دولت به دلیل افزایش قیمت فولاد به این نتیجه رسیده باشد که شرکت ها صادرات بیشتری انجام دهند و نگرانی دولت برای تامین مواد اولیه توسط شرکت ها در داخل کشور باشد.

وی ادامه داد: اما به هر حال این موضوع هم محاسن و هم معایب زیادی دارد. از معایب آن می توان به موضوع رانت خواری که ممکن است در این بین اتفاق بیفتد اشاره نمود.همچنین این که سیاست های دولت بیشتر برای خود دولت است چراکه به معنای واقعی خصوصی سازی وجود ندارد و شرکت خصوصی نداریم نهایتاً این موضوع به نفع خود دولت خواهد بود.

الهی فر گفت: البته این نکته و حائز اهمیت این است که نسبت به فولاد ؛ آلومینیوم و مس ضربه کمتری خواهند خورد؛ چرا که در حال حاضر هم برای این دو محصول از فرمول و قیمت گذاری تقریبا مشابهی استفاده می شود.

فاصله دلار آزاد و مبادله فساد آور است..

محمد شکوری راد فعال حقیقی بازار سرمایه در خصوص تغیین نرخ پایه برای فولاد٬ مس و آلومینیوم و تاثیرات آن در بورس کالا و روی تولید کنندگان به خبرنگار بورس۲۴ گفت: اگر چه در مجموع رشد دلار در بلند مدت به نفع تولیدکنندگان است ولی در کوتاه مدت افزایش شدید قیمت، آثار مخربی برای پایین دستی ها به همراه دارد که طبعا دولت باید برای حمایت از تولیدکنندگان پایین دستی اقداماتی انجام دهد ولی وقتی تفاوت قیمت دلار آزاد و مبادله ای به بیش از ٣٠ درصد رسیده است، تغییر فرمول قیمت گذاری از دلار آزاد به مبادله ای یعنی اینکه بالادستی ها باید محصولاتشان را ٣٠ درصد پایین تر از قیمت های صادراتی در بورس کالا عرضه کنند که این گپ قیمتی غیرقابل قبول و فسادزاست.

وی گفت:طی ماه های گذشته دولت برای حرکت به سمت تک نرخی کردن ارز، بخش زیادی از تقاضای دلار مبادله ای را به بازار آزاد انتقال داد تا از وزن و اهمیت دلار مبادله ای کم کند ولی با افزایش تلاطمات بازار ارز ظاهرا دولت در حال عقب نشینی از این سیاست است و دوباره می خواهد به دلار مبادله ای وزن دهد.

وی گفت: لازمه قیمت گذاری بر مبنای دلار مبادله این است که فاصله بین نرخ دلار آزاد و مبادله ای معقول تر شود. که در حال حاضر اینطور نیست و این سیاست اگر چه حمایتی است ولی می تواند منجر به ایجاد فضای رانت خواری شود .یعنی حتی اگر این کار با فشار دولت اجرایی هم شود به سرعت از اهداف حمایتی خود دور خواهد شد و ممکن است این تخفیف قیمتی به تولیدکننده واقعی نرسد.

شکوری راد گفت: در مجموع اینکه دولت در بهار سودآوری بالادستی ها به فکر حمایت از پایین دستی های خزان زده است، اتفاق خوبی است ولی باید راهکارهای منطقی تر و عادلانه ای اندیشیده شود تا هر دو طرف تولیدکنندگان و مصرف کنندگان محصولات میانی راضی شوند وحاشیه سود به صورت عادلانه ای در طول زنجیره تولید تقسیم شود.