وقتی معدن و محیط زیست آشتی می کنند

هوا هنوز گرگ و میش بود. به سمت جاده مهریز حرکت کردیم؛ پس از 30 کیلومتر عبور از جاده اصلی، وارد جاده فرعی بهادران شدیم.

سکوت جاده، آرامشی داشت که ما را بیشتر به طرف آن می کشید. به هر طرف نگاه می کردی، دشت بود و جاده ای که در پهنای دشت های بیکران کویر، محاصره شده بود.

60 کیلومتری در مسیر جاده حرکت کردیم تا جائیکه به جاده خاکی رسیدیم، چند متری از جاده گذشتم و از اینجا به بعد با هماهنگی رئیس محیط زیست شهرستان مهریز، دو محیط بان به استقبالمان آمدند.

خورشید به ما رخ نشان داد و هوا کم کم روشن شد. ساعت شش صبح به ایستگاه محیط بانی منطقه حفاظت شده کالمند بهادران رسیدیم؛ بالای تپه ای در حصار دشت ها.

اولین سفرمان به منطقه حفاظت شده حیات وحش بود و شروع زندگی چند ساعته با محیط بانانی که عشق شان حفاظت و نگهداری از محیط زیست است.

کالمند بهادران، زیستگاه گونه های کمیاب جانوری

منطقه حفاظت شده کالمند بهادران در حوزه استحفاظی مهریز قرار دارد و مرز شمالی آن از مجاورت این شهرستان آغاز و مرز جنوبی آن به حوزه استحفاظی استان کرمان نزدیک می شود.

قرارگیری کوهستانها با دره های بزرگ و کوچک در مجاورت تپه ماهورها و دشتهای هموار و گسترده، محیط مناسبی را برای زیست گونه های مختلف جانوری فراهم کرده است.

با محیط بانان به راه افتادیم و با عبور از دشت ها و تپه های منطقه کالمند بهادران چیزی که بیشتر از همه جلب توجه می کرد گله های متعدد کل و بز و قوچ و میش بود که در حال عبور از صخره ها بودند.

جلوتر که رفتیم، حسن آقا محیط بان منطقه جمعیتی از آهو را نشان داد، با دوربین ش چشم ها را به جهت دست او خیره کردیم و آهوهایی را دیدیم که از راسته جبیرها بودند.

رئیس محیط زیست شهرستان مهریز که در این سفر همراهی مان می کرد برایمان گفت: در منطقه کالمند بهادران جانورانی از قبیل یوزپلنگ، کاراکال، پلنگ، کفتار، روباه، گرگ، شغال و پرندگان ارزشمندی همچون زاغ بور، هوبره، کبک، تیهو، باقرقره و خزندگانی مانند بزمچه و مار زیست می کنند.

محمدرضا خدارحمی می گوید: هم اکنون این منطقه امکان زیست هزاران آهو را در خود فراهم کرده است و بی گمان ناحیه حفاظت شده کالمند بهادران را باید یکی از زیستگاه های مهم و کم نظیر آهو در ایران نامید.

محیطی امن برای حیات وحش در کوه معدن

در گشت و گذار منطقه حفاظت شده کالمند بهادران به محدوده معدنی رسیدیم که در میان محیط بانان به منطقه کوه معدن معروف شده است.

رئیس محیط زیست شهرستان مهریز می گوید در این منطقه جمعیت گونه های جانوری امسال افزایش داشته، واقعیتی که باعث شد تا با هماهنگی مدیرعامل مجتمع معدنی سرب و روی و باریت مهدی آباد بهادران به محدوده کوه معدن برویم.

وارد معدنی شدیم که به گفته امین صفری مدیرعاملش با ذخیره 21 میلیون تن ، دومین ذخیره بزرگ سرب و روی دنیا و بزرگترین معدن خاورمیانه است.

سوالی که ذهنمان را مشغول کرد فعالیت معدن و همزیستی مسالمت آمیزش با حیات وحش بود! چطور ممکن است؟ محیط زیست ومعدن! فعالیتی که طبق تجربه تخریب و انقراض حیات وحش را به دنبال داشته است.

آمارهای سرشماری حیات وحش در سالجاری را مرور می کنیم:

معاون محیط زیست استان یزد می گوید: طبق سرشماری حیات وحش در پارک ملی سیاه کوه اردکان جمعیت گونه های جانوری،50 درصد کاهش داشته است.

حسن اکبری می افزاید: این کاهش به دلیل خشکسالی چند سال اخیر در استان یزد است.

وی در ادامه ضمن ابراز تاسف از فعالیت های صنعتی و معدنی در مناطق حفاظت شده استان یزد می گوید: متاسفانه در مناطقی چون انجیرآورد اردکان و دُربید یزد فعالیتهای معدنی به تهدیدی برای حیات وحش تبدیل شده بگونه ای که جمعیت گونه های جانوری بویژه گونه های دشتی منطقه به شدت کاهش یافته است.

فعالیتهای صنعتی و معدنی همیشه تهدید نیست

در حالیکه گروهی از محیط بانان همراهیمان می کردند، در مسیر معدن به راه افتادیم. دو کیلومتری را طی کردیم و از یک جاده فرعی خاکی به سمت کوهی رفتیم که در قسمت پائینی آن کارگران در حال استخراج ماده معدنی بودند.

به جائی رسیدیم که تصویری از کل و بزهای وحشی آنهم در چند متری کارگاه معدنی شگفت زدمان کرد.

حیواناتی که با دیدن انسان اینبار قرار را به فرار ترجیج داده بودند.

محیط بانی را دیدیم که در حال آذوقه دادن به این حیوانات وحشی بود، رابطه صمیمی او با کل و بزهای وحشی چند دقیقه ای ما را مات و مبهوت این صحنه کرد.

با کاظم خالقدادی همصحبت شدیم، او برایمان گفت: پیش از این کارگر معدن بودم، بخاطر عشق و علاقه ای که به حیات وحش داشتم دو سال است که محیط بان شده ام و در خدمت محیط زیست هستم.

از او پرسیدم، حقوق و مزایای محیط بانی بیشتر است یا معدن؟ بدون اینکه حتی کمی فکر کند اینگونه جواب داد: کار در معدن حقوقش بیشتر بود، درست است که در لباس محیط بانی حقوق چندانی دریافت نمی کنم اما به خاطر عشق و علاقه ای که به حیات وحش داشتم از پول گذشتم، هر کجا این حیوانات نیاز به آب و علوفه داشته باشند، سر می زنم و از صمیم قلب دوستشان دارم.

کاظم خالقدادی می گوید: وجود حیات وحش در محدوده معدن بخاطر امنیتی است که حس کرده اند، مسئله ای که باعث شده آنها با وجود فعالیت های معدنی، زیستگاه خود را ترک نکنند.

در ادامه گفتگویی داشتم با معاون مجتمع معدنی سرب و روی و باریت مهدی آباد بهادران.

حمیدرضا حمایت زاده می گوید: با توجه به قرارگیری معدن در منطقه حفاظت شده کالمند، بر خود واجب می دانیم اقداماتی را در خصوص حفظ محیط زیست و زیستگاههای موجود انجام دهیم.

او به تامین آب و علوفه برای حیات وحش منطقه اشاره و بیان می کند: با توجه به خشکسالی سالهای اخیر، اقدام به ایجاد آبشخورها و انبارک هایی برای حیات وحش کردیم و تامین علوفه بر اساس برنامه ریزی متخصصان معدن با همکاری کارشناسان محیط زیست صورت گرفت.

معاون مجتمع معدنی سرب و روی و باریت مهدی آباد بهادران می گوید: می خواهیم با بیشترین بهره برداری از ذخایر معدنی، کمترین آسیب را به محیط زیست و حیات وحش منطقه داشته باشیم.

فعالیتهای خوب این شرکت بزرگ معدنی باعث شد تا معاون محیط زیست استان یزد با خبری خوب گزارشمان را کامل کند.

حسن اکبری می گوید: طبق آمار سرشماری حیات وحش استان یزد در سالجاری جمعیت گونه های جانوری محدوده کوه معدن ، 10 درصد افزایش یافته است.

همزیستی مسالمت آمیز معدن و محیط زیست اینجا الگویی برای دیگر معادن کشور است. در کنار معدنی که انفجار و تخریب دارد و با حیات وحش در تعارض است نه تنها جمعیت گونه های جانوری کم نشده بلکه زمینه ای را برای ادامه حیات و زادآوری آنها فراهم کرده است.

و اینجاست که باید با قاطعیت گفت: فعالیت های صنعتی و معدنی همیشه تهدید نیست.