پژوهشگران دانشکده مهندسی معدن و متالورژی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در مطالعات اخیر خود موفق به ارائه و معرفی روش جدیدی برای شناسایی عناصر نادر خاکی و روشی برای جداسازی عناصر از یکدیگر شدند.
به گزارش ایسنا، سید سعید قنادپور مجری طرح «شناسایی الگوی رفتار ژئوشیمیایی، جدایش آنومالی و بررسی ظرفیت اقتصادی عناصر نادر خاکی؛ مطالعه موردی: قسمت مرکزی معادن سنگ آهن سنگان» از اجرای این پژوهش در قالب رساله دکتری خبر داد. وی با بیان اینکه این بررسیها به دو قسمت اصلی و متفاوت تقسیمبندی میشود، اظهار کرد: در بخش نخست به مطالعه و بررسی روشهای جداسازی ناهنجاریهای ژئوشیمیایی پرداخته شد و در بخش دوم یک روش اکتشافی به منظور کشف عناصر نادر خاکی مورد بررسی قرار گرفت.
قنادپور، فقدان یک مجموعه مطالعاتی جامع در بکارگیری روشهای جدایش در شرایط مختلف نمونهبرداری، مقایسه آنها در شرایط مشابه و ترکیب و توسعه آنها در موقعیتهای متفاوت اکتشافی را از دلایل انتخاب این بررسی عنوان کرد و ادامه داد: از این رو در بخش نخست، این پژوهش با در نظر گرفتن موارد یاد شده به تهیه فلوچارت اکتشافی با عنوان «انتخاب روش بهینه جدایش ناهنجاریهای ژئوشیمیایی» برای نخستین بار در صنعت اکتشافات پرداخته است.
مجری طرح با اشاره به مطالعات انجام شده در بخش دوم یادآور شد: به دلیل اهمیت اقتصادی عناصر نادر خاکی در صنایع مختلف و اکتشاف بسیار سخت آنها به علت قابلیت تمرکز معدنی در شرایط محدود، در بخش دوم این مطالعات به بررسی، مطالعه و معرفی یک روش اکتشافی جدید و الگوی نمونهبرداری بهینه پرداخته شد.وی به بیان جزییات این طرح پرداخت و گفت: در بخش نخست با بکارگیری ۱۰ روش جدایش ناهنجاری در مطالعات موردی متفاوت، مقایسه نتایج آنها، معرفی بهترین ترکیبها، توسعه موثرترین روشها و ترکیبها در فضاهای سهبعدی و چندمتغیره و در نهایت تهیه یک فلوچارت اکتشافی برای انتخاب درست روش جدایش، ناهنجاریهای ژئوشیمیایی تا حد بسیار مطلوبی برطرف شد.به گفته این پژوهشگر، در بخش دوم نیز با مشاهده وجود ارتباط بین عناصر نادر خاکی و عناصر پرتوزا در معدن سنگان (علاوه بر مشاهده چنین ارتباطی در برخی از کانسارهای ایران مرکزی) بر اساس برنامه نمونهبرداری شده به کمک روش پرتوسنجی، روشهای پرتوسنجی با کشف یک ظرفیت از عناصر نادر خاکی در شمال شرق کشور به عنوان روشهای موثر در اکتشاف عناصر نادر خاکی با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر کانیسازی معرفی شد.وی مشاهدههای
صحرایی، اندازهگیری پرتوزایی گمانهها بر اساس نمودار چاهپیمایی و به طور مستقیم، نمونهبرداری از مغزهها، تهیه مقاطع نازک و صیقلی، مطالعات میکروسکوپی مقاطع، آنالیز نمونهها به روش LA-ICP-MS و تجزیه و تحلیلهای آماری تکمتغیره و چندمتغیره را از جمله روشهای مطالعاتی این پژوهش نام برد.او کاربرد یافتههای این مطالعات را در صنعت معدنکاری و به ویژه صنعت اکتشافات دانست و ادامه داد: با توجه به اینکه رشته معدن به عنوان یکی از رشتههای بالادستی و مادر برای دیگر رشتهها در نظر گرفته میشود، نتیجه این مطالعه در دیگر صنایع نیز کاربردی خواهد بود.وی، چاپ ۱۰ مقاله ISI در مجلههای معتبر بینالمللی و چاپ ۶ مقاله علمی - پژوهشی (ISC) در مجلههای علمی و پژوهشی معتبر نمایه شده در ISC را از دیگر دستاوردهای این پژوهش عنوان کرد و افزود: علاوه بر آن یک کتاب تالیفی نیز در انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر به چاپ رسیده است.
مجری طرح همچنین خاطرنشان کرد: با اجرای این مطالعات، موفق به ارائه یک الگوی نمونهبرداری بهینه و معرفی یک روش اکتشافی نوین برای کشف عناصر نادر خاکی با صرف کمترین هزینه و انرژی که در نهایت منجر به اکتشاف یک ظرفیت مهم از عناصر نادر خاکی در شمال شرق کشور شده است، شدیم.وی معرفی یک روش جدید و کاربردی برای کشف عناصر نادر خاکی و ارائه یک الگوی نمونهبرداری بهینه را از دیگر یافتههای این پژوهش دانست.این طرح با راهنمایی پروفسور اردشیر هزارخانی از اعضای هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر اجرایی شده است.
عناصر نادر خاکی چیست؟
عناصر نادر خاکی شامل ۷۱عنصر فلزی در جدول تناوبی است که۷۱ عنصر آنها در گروه لانتانیدها قرار دارند و دو عنصر دیگر اسکاندیم و ایتریم از گروه اول واسطه هستند. این عناصر در بسیاری از ویژگیها شباهت دارند که به منشأ زمینشناسی آنها برمیگردد.
به طور کلی این ۷۱عنصر در تمام رسوبات و کانیها وجود دارند ولی تفاوت در درصد پراکندگی و غلظت است. در ضمن تمام کانیهای ویژه عناصر نادر خاکی، کل۷۱ عنصر را کم و بیش دارند. واژه نادر یا Rare از نظر مقدار کم آنها در مقیاس تجاری اطلاق شده است. REEها را بر حسب کاربرد و میزان تولید، تقاضا و شباهتهای فیزیکی و شیمیایی به دو دسته LREE شامل (La، Ce، Pr، Nd، Sm) و HREE شامل (Eu، Gd، Tb، Dy، Ho، Er، Tm، Yb، Lu، Y) تقسیم کردهاند.
مهمترین ویژگی این عناصر، رنگ نقرهای مایل به سفید تا خاکستری است و با ظاهر فلزیشان دارای درخشش بالا بوده و در معرض هوا، کدر میشوند؛ به دلیل ویژگی فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردی که دارند کاربردهای ویژهای در بیشتر صنایع ایجاد کردهاند و به طور کلی سبب بهرهگیری از فناوریهای بالا و انرژیهای پاک میشوند. استفاده از این عناصر در هر صنعتی، کارآیی آن را افزایش میدهد و سبب تمایزی جدید میشود.
دیدگاهتان را بنویسید