دل معدنی‌ها به آیت‌الله گرم بود
دنیای معدن - امروز یک سال از درگذشت سردار سازندگی گذشت. جالب است در تماس‌هایی که با برخی افراد داشتم با شنیدن اینکه یک سال از آن اتفاق گذشته، اظهار ناراحتی می‌کردند و معتقد بودند زمان با سرعت در حال گذر است.
نخستین سالگرد درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بهانه‌ای شد تا بار دیگر به اقدامات انجام شده در بخش معدن و صنایع معدنی در دوران او بپردازیم.
خبری تلخ
سال‌گذشته در همین روزها سالن سران اجلاس میزبان همایش بین‌المللی سنگ‌آهن ایران بود، اما کسی نمی‌دانست با گذشت چند ساعتی از برگزاری این همایش مهدی کرباسیان، رئیس هیات عامل ایمیدرو با شنیدن خبر فوت آیت‌الله هاشمی سالن را با چشمانی اشک‌بار ترک می‌کند. البته همایش به طور کامل برگزار شد اما حال و هوای اتاق خبر از حالت عادی خارج شده بود و خبرنگاران در شوک بودند. بخش زیادی از ناراحتی خبرنگاران به این دلیل بود که یک ماه قبل از این همایش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در همین سالن مهمان فعالان معدن و صنایع معدنی بود و کسی نمی‌دانست این آخرین دیدار ایشان با معدنی‌هاست. در همان دقیقه‌های نخست پس از شنیدن این خبر خبرنگاران در حال مرور خاطرات اجلاس معدن و صنایع معدنی بودند و برخی با گریه اتاق خبر را ترک کردند.
آخرین سخنرانی در جمع معدنی‌ها
۲۱ آذر ۹۵ اکبر هاشمی‌رفسنجانی مهمان دومین اجلاس معدن و صنایع معدنی ایران بود. حضوری که بسیاری از حاضران در سالن اجلاس سران را سر ذوق آورده بود. هاشمی‌رفسنجانی در این آیین بیان کرد: در آیه‌ای از قرآن خداوند به ما فرموده زمین مانند یک مرکب آرام برای انسان‌هاست و دستور داده‌اند باید بر این مرکب سوار شویم تا نیازهای خود را برطرف کنیم. در واقع استفاده از منابعی که در اختیارمان قرار داده‌اند مثل بهره‌برداری از معدن‌ها در راستای همین امر است. وی همچنین اظهار کرد: من در دوران مسئولیتم به‌دنبال شناسایی ظرفیت‌های معدنی کشورمان بودم. در آن زمان دریافتم ایران یکی از ۳ کشور غنی معدنی جهان است و مجموعه‌ای از معادن در آن قرار دارد. این اظهارات حاکی از آن بود که هاشمی رفسنجانی علاقه‌مند به این حوزه بوده و مسائل مربوط به آن را به‌طور جدی دنبال می‌کرد. رئیس وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین گفت: هنوز خیلی از معدن‌های ما کشف نشده است یا از ظرفیت آنهایی که کشف شده‌اند، درست استفاده نکرده‌ایم. بهره‌مندی از این منابع و چگونگی بهره‌برداری از آنها برای ما مهم است. ما نباید خام‌فروشی کنیم. بخشی دیگر از سخنان وی به موضوع مهم
سرمایه‌گذاری اختصاص پیدا کرد؛ موضوعی که امروز در بخش معدن بسیار دارای اهمیت است. هاشمی‌رفسنجانی بیان کرد: برای سرمایه‌گذاران یا شرکت‌هایی که می‌خواستند با ما همکاری کنند محدودیت‌هایی وجود داشت که آنها را برداشته‌ایم. این موضوع در اصل سیاست‌های کلی نظام که به امضای رهبر معظم انقلاب رسیده و منتشر شده، به‌طور کامل مشهود است. البته گفتنی است به‌زودی این بخشنامه در مجمع تشخیص مصلحت نظام بازنگری خواهد شد و آنها را روزآمد خواهیم کرد. رئیس وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین اضافه کرد: ما در درجه نخست می‌خواهیم محصولات فرآوری شده را صادر کنیم اما جلوی صادرات مواد خام را هم نگرفته‌ایم. خارجی‌ها باید توجه کنند که فرآوری محصولات در ایران نسبت به سایر نقاط جهان ارزان‌تر تمام می‌شود زیرا گاز و برق در ایران به اندازه کافی وجود دارد و نیروی ارزان و متخصص نیز در دسترس است. هاشمی رفسنجانی در ادامه به امنیت ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه برای سرمایه‌گذاران خارجی نیز اشاره کرد و گفت: بندرها و دریاها نیز در اختیار توسعه سرمایه‌گذاری ایران است؛ یعنی سرمایه‌گذاران به راحتی از کریدورهای شمال و جنوب و شرق و غرب استفاده خواهند کرد.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه سیاست‌های کلی نظام تغییر نخواهد کرد، افزود: نکاتی که از سیاست‌های کلی نظام در ارتباط با توسعه فناوری و صنعت گفته‌ام ازسوی هیچ‌کس حتی مجلس عوض نخواهد شد. به‌طور کلی سیاست‌های کلی نظام تغییر نخواهد کرد مگر از سوی رهبر معظم انقلاب که آن هم باید با مشورت مجمع تشخیص مصلحت نظام انجام شود.
صحبت‌های هاشمی‌رفسنجانی در این نشست دلگرمی برای سرمایه‌گذاران حاضران بود. وی در بخش دیگری از این سخنرانی در ارتباط با فواید سرمایه‌گذاری در ایران، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه ایران دارای دو دریا در شمال و جنوب و بندرهای زیادی است یکی دیگر از راه‌هایی که برای سرمایه‌گذاری به آنها اولویت می‌دهیم همین مناطق کنار دریاست زیرا هم آب فراوان دارد و هم حمل‌ونقل در آن به راحتی انجام می‌شود. از سوی دیگر در کنار این سواحل اراضی مناسب برای استفاده هم وجود دارد. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، ادامه داد: از خرمشهر تا ۲ هزار کیلومتر بعد از آن همه چیز برای فعالیت‌ها آماده است. انرژی، حمل‌ونقل، نزدیکی به بازار و کریدورهایی که از شرق و غرب حرکت می‌کنند از جمله آنهاست. هاشمی رفسنجانی گفت: من در دولت خودم نخستین واحد مکران را ایجاد کردم که دیگر پیگیری نشد. درحال‌حاضر هم می‌شود در ایران روی این موضوع سرمایه‌گذاری و نیروهای خوبی جذب کرد. از سوی دیگر امروز معادن کمیاب تیتانیوم هم در ایران کشف شده است. شاید خیلی از افراد منتظر صحبت‌های سیاسی و اقتصادی از هاشمی رفسنجانی در این برنامه بودند اما او بخش زیادی از سخنرانی خود را به بخش
معدن اختصاص داد.
دل‌نگران صنعت کشور
هرچند این اجلاس خاطره‌ای خوب برای معدنی‌ها بود اما دیگر حوزه‌ها نیز مانند فولاد و مس خاطرات خوبی از سردار سازندگی دارند. ۲۳ دی سالروز تاسیس شرکت بزرگ فولاد مبارکه اصفهان است. این مجتمع بزرگ فولادی پس از جنگ و در دوران ریاست‌جمهوری سردار سازندگی طراحی و ساخته شد. مجتمع فولاد مبارکه، بزرگترین مجتمع صنعتی ایران است که در شرق شهر مبارکه و در غرب شهر زرین شهر در استان اصفهان قرار دارد. این شرکت بزرگ صنعتی کشور ۴ مهر ۱۳۷۰ نخستین کوره قوس الکتریکی واحد فولادسازی خود را راه‌اندازی کرد و ۲۳ دی ۱۳۷۱ آخرین خط نورد سرد آن به‌وسیله حجت‌الاسلام و المسلمین آقای هاشمی‌رفسنجانی رئیس‌جمهور اسلامی وقت گشایش یافت و از ابتدای سال ۱۳۷۲ وارد مرحله بهره‌برداری شد. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پیوسته دل‌نگران صنعت کشور بود و حتی در آخرین دیداری که با هیات‌مدیره تعاونی‌های فولاد و معدن کشور داشت، از حساسیت‌هایش در حوزه صنعت و به‌ویژه صنعت راهبردی فولاد سخن گفت و نشان داد افزوده شدن بر شمار سال‌های زندگی‌اش سر سوزنی از دغدغه‌هایش درباره حوزه فولاد کشور نکاسته است. خرابی‌های جنگ ۸ ساله تنها به ساختمان‌های مسکونی و شهرها محدود نبود. در این
جنگ بسیاری از کارخانه‌ها نیز از رونق افتادند و بیشتر فعالان حوزه صنعت و سرمایه‌گذاران این عرصه در انتظار روشن شدن تکلیف جنگ نشسته بودند. پس از جنگ با انتخاب حسین محلوجی که به جسارت و نظم و انضباط معروف بود، آیت‌الله هاشمی نشان داد با حساسیت‌های حوزه صنعت و نقش بزرگ آن در دوران پساجنگ، آشنایی دارد و دولت را برای به‌دست گرفتن طرح‌های بلندپروازانه آماده کرد. در این زمان بکارگیری اقتصاددانان کاردانی که به‌طور کامل به حوزه صنعت مسلط بودند نیز یکی دیگر از ویژگی‌های گروه اداره‌کننده وزارت معادن و فلزات دولت سازندگی به‌شمار می‌رفت که بعدها توانستند یکی از کامیاب‌ترین گروه‌ها در اداره صنعت و معدن لقب بگیرند. در ۸ سال دولت سازندگی ظرفیت تولید فولاد از ۱/۱ میلیون تن به ۶ میلیون تن رسید و در عمل ۶ برابر افزایش یافت که این رکورد هیچ‌گاه در دولت‌های بعدی تکرار نشد. در آن زمان کارخانه‌های بزرگ فولادی کشور و خاورمیانه همچون فولاد مبارکه و فولاد خوزستان راه‌اندازی شدند و ایران به باشگاه تولیدکنندگان ورق‌های فولادی پیوست.
توجه به فلز سرخ
صنعت مس نیز بارها در خاطرات آیت‌اله هاشمی رفسنجانی آمده است. نخستین‌بار در خاطرات سال ۱۳۶۲ آیت‌الله هاشمی، از صنعت مس کشور سخن به میان آمده است. با این حال، پیش از آن نیز هاشمی‌رفسنجانی درباره این صنعت سخن گفته بود. به گزارش مس‌پرس، وی در سخنرانی اسفند ۱۳۵۸ در مدرسه عالی شهید مطهری به موضوع خودکفایی در صنایع کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «به معدن مس سرچشمه رفتم. آنجایی که همه‌چیزش را امریکایی‌ها زیر نظر داشتند و مطمئن بودند.۹۸ درصد کارها انجام شده بود، ۲ درصد کارها مانده بود که انقلاب شد و اینها ول کردند و رفتند. آنجا عظیم است، دریایی از ثروت در آنجا خوابیده است. کارکنان ایرانی، مهندسان و کارگرهای متخصص خودشان به فکر افتادند و کار کردند که امروز خبر شروع آزمایشی مس سرچشمه را دادند. آنها هرگز فکر نمی‌کردند ما بتوانیم آنجا را راه بیندازیم. آن را به‌عنوان یک گروگان گرفته بودند که باج بگیرند و بیایند، با اینکه تعهد داشتند، با اینکه مزدش را گرفته بودند.» آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی سال ۱۳۷۶ و در ماه‌های آخر ریاست‌جمهوری نیز بازدیدی از مجتمع مس سرچشمه دارد که در مصاحبه‌ای پس از این بازدید می‌گوید: «ما در سرچشمه
کارهای بسیار پراهمیتی داشتیم؛ نخستین این کارها توسعه مس سرچشمه بود. کار نخست را شروع کردیم و بعد توسعه آنجا شروع شده و دومین اقدام یک واحد بسیار باارزشی را که تکمیل کرده بودند و بهره‌برداری از آن آغاز شد، فناوری تولید مس براساس فناوری لیچینگ بود و این در نوع خودش شناخته شده بود و از فناوری جدیدی که از ۸ سال پیش در دنیا معمول شده بود، ما هنوز از این نوع فناوری استفاده می‌کنیم. از خاک مس که اکسیده شده بود و خیلی هم هزینه در بر داشت که تصفیه شود، حالا با روش لیچینگ این کار بسیار ساده و ارزان تمام می‌شود. این کارخانه قادر است به‌طور تقریبی همه نیازهای کشور را برآورده کند و ما قادر هستیم همین قدر هم صادرات داشته باشیم. اگر در یک کارخانه بیشتر آلیاژهای پایین تولید کنیم، تا ۴۰۰ هزار تن می‌توانیم تولید داشته باشیم و به‌دنبال آن اگر در یک کارخانه آلیاژهای بالا تولید کنیم، ظرفیت تولید ما ظرفیتی بیش از ۱۵۰ هزار تن است. اینها را که بیان کردیم، به انضمام ۴، ۵ کوره‌ای که ساخته شده است، می‌شود هر مقداری را توسعه داد.» او سپس بر نقش صنایع پایین‌دستی تاکید می‌کند: «امیدوارم صنعتگران ما از این فرصت بسیار عالی استفاده کنند
و با خیال راحت سراغ صنایع پایین‌دستی بروند زیرا اهداف اساسی در آن است. ممکن است یک کیلوگرم آلیاژ فولادی را ۲۰۰۰ تومان از ما بخرند اما قطعه‌ای را که می‌سازند، ممکن است تا ۵۰ هزار تومان هم به فروش برسد و از این راه درآمد ارزی زیادی هم می‌توانیم داشته باشیم. ما به وزارت و مردم خوب‌مان تبریک می‌گوییم که این صنعت در کشور ما یک رکن بسیار بسیار اساسی برای استقلال صنعتی است.»
دیدگاهتان را بنویسید