سرنوشت غم بار معادن آذربایجان شرقی

در معادن آذربایجان شرقی 52 نوع ماده معدنی شامل طلا، مس، منگنز، آهن، آهک و... کشف شده و اکنون نیز 3.7 میلیون تن ذخیره سنگ آهن در استان شناسایی شده است که متأسفانه بنا به دلایلی همچون بی توجهی مسئولان، از این نعمت الهی برای ایجاد اشتغال و شکوفایی اقتصاد استان به نحوه احسن استفاه نشده است.

معدن مس سونگون در شهرستان ورزقان یکی از معادن بزرگ دنیاست که شهرت جهانی دارد، همچنین ذخایری همچون نفلین سینیت، پرلیت، دیاتومیت و کائولناست از جمله ذخایر غنی معدنی استان می باشند، در این میان یک درصد مس دنیا در آذربایجان و 30 درصد مس کشور در این استان وجود دارد.

در آذربایجان شرقی هشت میلیارد تن ذخایر معدنی وجود دارد که پنج میلیارد تن آن به نفلین سینیت، سه میلیارد آن به سایر معادن همانند آهک، گچ، مس، سنگ های تزیینی و ... اختصاص یافته است.

وجود 317 معدن فعال در آذربایجان شرقی

«مهرانگیز رحمانی»، معاون امور معادن و صنایع معدنی آذربایجان شرقی اظهار می کند: 730 واحد معدنی در استان وجود دارد که مهمترین آن ها 6 معدن طلا، 13 معدن مس، 3 معدن منگنز و 7 معدن آهن است.

وی تصریح می کند: از میان 730 واحد معدنی در استان 317 معدن فعال، 333 معدن غیر فعال، 57 معدن در مرحله ی توقف عملیات هستند، هم چنین برای 79 معدن استان گواهی کشف و بهره برداری صادر نشده، مجوز 55 معدن سلب شده است و 54 مورد برداشت ناچیز در سطح استان وجود دارد.

معاون امور معادن و صنایع معدنی آذربایجان شرقی با تأکید بر این که طلا جزو معادن استراتژیک است که سازمان محیط زیست استان باید در این زمینه بیشتر همکاری کند، ادامه می هد: معادن آذربایجان شرقی با پتانسیل های بالا در حال بهره برداری می باشند.

رحمانی می گوید: معادن مواد معدنی مرتبط با صنعت ساختمان همانند آهک و گچ در آستانه تعطیلی هستند، چون بیشترین واحدهای تعطیل شده مربوط به صنعت ساختمان می باشد و این صنعت با رکود مواجه است.

وی با بیان این که خام فروشی یکی از علل تعطیلی معادن بشمار می رود، می افزاید: در معادن فلزی با چالش خام فروشی مواجهیم، بنابراین باید ارزش افزوده را بالا ببریم.

مخالفت های اداره کل حفاظت محیط زیست یکی دیگر از علل غیر فعال شدن معادن استان

معاون امور معادن و صنایع معدنی آذربایجان شرقی اضافه می کند: رکود بازار، واگذاری معادن استان به افراد غیرمتخصص و مخالفت های سازمان حفاظت محیط زیست استان باعث تعطیلی و غیرفعال شدن معادن شده است.

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با ایسنا، در خصوص وضیعت معادن استان، اظهار می کند: از نظر ذخایر معدنی، آذربایجان شرقی جزو استان های تراز اول کشور است که این عامل می تواند مبنایی برای کسب درآمد در بخش های معدنی باشد.

«محمدحسین فرهنگی» با بیان این که در برنامه ششم توسعه سهم ویژه ای به بخش معدن اختصاص یافته است، ادامه می دهد: در برنامه ششم توسعه ماده 43 پیش بینی شده که شورای معادن و ذخایر معدنی استانی تشکیل یابد و متخصصان بخش معدن مکلف هستند تا منابع مالی را به استان هایی تزریق کنند که بیشترین ذخایر در آن استان ها شناسایی شده است.

وی می افزاید: اگر چنین زمینه ای فراهم شود، می توانیم در راستای برطرف کردن موانع و چالش های بخش معدن در سطح استان، گام های موثری برداریم.

فرهنگی با تأکید بر ضرورت بازشناسایی ظرفیت های مواد معدنی در آذربایجان شرقی اظهار می کند: ظرفیت های معدنی در این استان بیشتر است و با بازشناسایی آن ها دیگر شاهد تعطیلی معادن نخواهیم بود.

وی با بیان این که عامل اصلی غیرفعال شدن برخی معادن استان متمرکز بودن شورای معادن در استان تهران است، می گوید: موضوع اساسی این بود که شورای عالی معادن وظایف راهبردی و مهمی چون ابطال و یا تمدید پروانه معادن را برعهده دارد که آن هم فقط در استان تهران متمرکز است، بنابراین امکان رسیدگی سریع، دقیق و به موقع به همه پرونده های ارجاعی از سوی استان های مختلف وجود نداشت.

این نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت اجرای قانون برنامه ششم توسعه از جمله تشکیل شورای معادن در استان ها، تصریح می کند: این شورا باید با هدف تسهیل در امور معادن و صنایع معدنی و حل مشکلات بخش معدن شکل بگیرد؛ در واقع تحقق این امر می تواند به توسعه و ارتقای جایگاه بخش معدن در اقتصاد استان منجر شود و از سوی دیگر موجب افزایش تولید ناخالص داخلی می شود.

تنها 50 درصد معادن آذربایجان شرقی فعال هستند!

رئیس خانه معدن آذربایجان شرقی در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به این که اشتغال بخش معدن در استان 300 هزار نفر است، می گوید: این بخش یکی از ظرفیت هایی است که می تواند باعث رونق کسب و کار شود با این حال بیش از نیمی از معادن استان تعطیل می باشد که بیکاری را به دنبال دارد.

«نصیر نوری» ادامه می دهد: با این حال با تعطیلی معادن استان بخشی از ظرفیت های حوزه اشتغال و تولید در استان مورد استفاده قرار نمی گیرد.

نوری در خصوص وضیعت معادن استان می گوید: وضیعت معادن استان چندان مطلوب نیست و اگر در راستای برطرف کردن مشکلات معادن به صورت عمومی پرداخت نشود بر تعداد معادن غیر فعال افزوده می شود.

رئیس خانه معدن آذربایجان شرقی با بیان این که رکود اقتصادی حاکم در جامعه یکی دیگر از علل غیرفعال شدن معادن است، اظهار می کند: با غیرفعال شدن صنعت معدن، برخی دیگر از صنایع استان با تعطیلی مواجه خواهند شد، پس ضرورت دارد هر چه سریع تر نسبت به برطرف کردن مشکلات و موانع اقدام شود.

وی با بیان این که عدم تخصیص اعتبارات بانکی عامل دیگری برای تعطیلی معادن است، ادامه می دهد: متأسفانه تاکنون برای معادن استان هیچ گونه اعتباری تخصیص نیافته، این در حالی است که برای سایر صنایع مبلغ قابل توجهی وام تعلق یافته است.

نوری معتقد است که عدم اعتبار پروانه های بهره برداری اکتشاف در اخذ وام های بانکی و افت بازار جهانی آن را وارد شرایط بحرانی کرده است که مسئولان به این امر بی تفاوت عمل می کنند.

رئیس خانه معدن آذربایجان شرقی اضافه می کند: تعامل ادارات با معدن کاران بسیار محدود است، چون نگرش این افراد برای توسعه معادن به صورت بخشی است نه پایدار.

نوری همچنین با اشاره به نبود دادگاه ویژه معدن کاری اظهار می کند: متأسفانه باتوجه به حجم قوانین معادن، قاضی ها به قوانین آیین نامه های اجرایی آشنا نیستند که باعث ظایعه شدن حق معدنچیان می شود.

وی با بیان اینکه دیدگاه نادرست برخی مسئولان به معادن باعث شده وضیعت معادن در استان چندان مطلوب نباشد، می افزاید: اگر هدف حفظ تولیدات داخلی باشد باید سیاست هایی را برای رونق چرخه تولید پیش ببریم.

رئیس خانه معدن آذربایجان شرقی تصریح می کند: شمار نیروهای مورد نیاز معاونت معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بسیار محدود است، بنابراین در رسیدگی و بازرسی در امر معادن با مشکل مواجه هستیم که باعث کم رنگ شدن رونق کسب و کار در بخش معدن می شود.

وی می گوید: آشنا نبودن معدنچیان با قوانین و مقررات معادن مشکلات واحدهای معدنی را در پی دارد. در ضمن برخی واحدهایی که مشکلات تأمین اعتبارات بانکی را دارند، با رفع این مشکلات می توانند در راستای توسعه واحدها گام هایی را بردارند.

نوری با اشاره به ظرفیت های بخش معدن آذربایجان شرقی خاطرنشان می کند: باتوجه به این که از نظر میزان استخراج در سطح کشور مقام دوم کشوری را کسب کرده ایم به دنبال آن، مشکلات مذکور باعث شده از نظر میزان ذخایر شناسایی شده مقام هفت کشوری را ثبت کنیم.

وی با بیان این که برای شناسایی همه ظرفیت های معادن استان نیاز به بودجه قابل توجهی داریم، ادامه می دهد: به طور مثال برای اکتشاف معدن فلزی در بخش طلا به 60 میلیارد تومان اعتبار نیاز است، متأسفانه بخش خصوصی حاضر نیست این مبلغ را در اختیار ما قرار دهد، چون این مبالغ را در سایر بخش ها برای کسب سود صرف کرده اند هم چنین سرمایه گذاری بخش دولتی نیز در این زمینه چندان مطلوب نیست.

رئیس خانه معدن استان در خصوص صادرات معدنی آذربایجان شرقی می افزاید: متأسفانه صادرات معادن رقم قابل توجهی نیست تنها صادرات کنسانتره مس سونگون است که سال قبل به میزان قابل توجهی به سایر کشورها صادر شده است.

رئیس خانه معدن آذربایجان شرقی در خصوص قاچاق صنایع معدنی ادامه می دهد: اعتقاد چندانی به این موضوع ندارم، چون باتوجه به حجم مواد معدنی قاچاق به راحتی در این زمینه انجام نمی گیرد.

وی می گوید: در سطح استان دو معدن طلا با سرمایه گذاری چینی ها در مزعه شادی ورزقان طی شش ماه آینده راه اندازی خواهد شد هم چنین معدن طلا در بخش خاروانا با مشارکت سرمایه گذار گرجستانی طی سه ماه آینده به بهره برداری می رسد و برای 10 مورد معادنی که پتانسیل طلا دارد پروانه اکتشاف در استان صادر شده است.

تعطیلی تعداد زیادی از معادن آذرشهر به علت عدم صادرات

وی با بیان این که معادن سنگ تزئینی در زمینه سنگ های رسوبی و آذرین یکی از پتانسیل های ویژه استان آذربایجان شرقی است، می افزاید: آذرشهر قطب اصلی معادن سنگ های رسوبی است که منحصر به فرد است، متأسفانه تعداد زیادی از معادن آذرشهر به علت رکود اقتصادی و عدم صادرات تعطیل شده است.

رئیس خانه معادن آذربایجان شرقی اظهار می کند: اگر به بخش معدن توجه ویژه ای نشود به تبع آن صنایع مورد استفاده در بخش معدن نیز تعطیل می شوند؛ همچنین طی دو سال آینده بیکاری در استان حاکم می شود و اگر در بخش صنایع وسواس بیشتری خرج ندهیم، علاوه بر اینکه فلج شدن صنایع معدنی را در پی دارد، چرخه تولید استان نیز در شرایط بحرانی قرار می گیرد.

تولید شمش مس در استان

وی خاطرنشان می کند: از 300 هزار تن کنسانتره مس سونگون، 100 هزار تن مس کاتد به دست می آِید هم چنین قرارداد بین المللی منعقد شده که طی دو سال آینده شمش مس تولید خواهد شد و همانند مس سرچشمه، از مس کاتد نیز بی نیاز می شویم.

براساس این گزارش در قانون برنامه ششم توسعه بخش معدن و صنایع معدنی از سهم ویژه ای برخوردار است و تسهیلات قابل توجهی برای افرادی که قصد فعالیت در این بخش را دارند فراهم شده و در حال حاضر باتوجه به سیاست های اقتصاد مقاومتی توجه ویژه ای به این بخش م شود. .

ترغیب سرمایه گذاری و کسب توانمندی های تکنولوژیک روزآمد و مناسب در فعالیت های اکتشافی، ارتقاء کارآمدی و اثربخشی نظام سیاست گذاری و مدیریت اکتشاف، توسعه زیرساخت های حوزه اکتشاف، حمیت از توسعه فعالیت های اکتشافی در مناطق اولویت دار، افزایش سهم بخش خصوصی در صنایع معدنی، رقابت پذیر کردن محصولات معدنی و صنایع معدن در بازار داخلی و خارج با تأکید بر توسعه فنآوری، برداشت صیانتی از منابع و ذخایر معدنی به عنوان پیشوانه راهبردی رشد و توسعه صنعتی و رعایت محیط زیست در فعالیت های معدنی، افزایش بهره بری کل در بخش معدن، تکمیل زنجیره با ارزش تولیدات معدنی و صنایع معدنی از جمله برنامه های راهبردی بخش معدن برنامه ششم توسعه آذربایجان شرقی است.