مزه «کیک روی» زیر زبان صنایع پایین‌دستی
دنیای معدن -تجهیزات فرآوری فلز روی در ایران بسیار قدیمی است. در نتیجه استحصال فلز روی از ماده معدنی به شکل کامل انجام نشده و باطله‌های باقیمانده، حاوی مقادیر قابل توجهی روی است تا جایی که سرمایه‌گذاری بر استحصال دوباره مواد معدنی از این باطله‌ها بعد از برجام مورد توجه چند شرکت خارجی قرار گرفت.
اما کارشناسان ایرانی توانستند با بومی‌سازی فناوری مورد نیاز برای فرآوری باطله‌های روی، گامی در جهت خودکفایی صنایع معدنی ایران بردارند. از آنجا که روزآمد کردن ماشین‌آلات و فناوری‌های یاد شده، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان است تولیدکنندگان این ماده معدنی تلاش کردند با استفاده از ظرفیت‌های موجود، کار خود را ادامه دهند و در مسیر خودکفایی و بومی‌سازی فناوری‌ها گام بردارند. این اقدام مثبت به مرحله اجرا رسیده و با استفاده از روش‌های جدید، امکان استحصال موادمعدنی باقیمانده در باطله‌های معدنی با نام کیک روی، فراهم شده و پیش‌بینی می‌شود در آینده نه چندان دور، شاهد تامین نیاز صنایع داخلی کشور به شمش روی باشیم.
روی؛ پیشتاز در بازار فلزات
فلز روی از لحاظ قیمت در بازار جهانی نسبت به دیگر فلزات پایه پیشتاز بوده و روزبه‌روز قیمت آن درحال اوج گرفتن است. این موضوع سبب شده تا کشورهای دارنده این ماده معدنی، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در معادن سرب و روی انجام داده و میزان تولید خود را افزایش دهند. در این میان ایران به عنوان چهارمین تولیدکننده بزرگ این ۲ فلز پاراژنز بعد از کشورهای چین، قزاقستان و هند قرار گرفته و از نظر تولید شمش روی جایگاه ششم جهان را دارد. با این وجود شاهدیم در سال‌های اخیر به دلیل روبه پایان رفتن ذخایر معدن بزرگ انگوران، کارخانه‌های فرآوری این ماده معدنی با ظرفیت بسیار پایین کار می‌کنند و در بسیاری از موارد، مجبورند برای تامین خوراک واحدهای فرآوری به سمت واردات خوراک کارخانه حرکت کنند. در این میان وجود ذخایر روی در باطله‌های به‌جا مانده از فرآوری این ماده معدنی و توجه نکردن به این موضوع سبب شده تا ذخیره قابل قبولی از روی بدون استفاده بماند و با گذر زمان وارد محیط‌زیست شود.
براساس مطالعات انجام شده درباره مصرف سرب و روی، مصرف سرانه روی در ایران ۱۴/۱ کیلوگرم است که این میزان معادل مصرف سرانه روی در امریکای جنوبی است. همچنین متوسط مصرف سرانه در اروپای غربی ۹/۵کیلوگرم و در امریکای شمالی ۴/۳ کیلوگرم است. در این میان متوسط سرانه چین در حدود ۵/۲ کیلوگرم است. این مطلب نشان از ظرفیت قابل قبول ایران برای افزایش تقاضای روی به‌ویژه در صنایع گالوانیزاسیون و زیرساخت‌ها دارد.
کنسانتره از کیک روی کالسیمین
امروزه تامین خوراک برای صنایع پایین‌دستی روی یکی از دغدغه‌های صنعت روی کشور است. در این زمینه شاهد فعالیت‌های گسترده برای رسیدن به منابع جدیدی از این ماده معدنی هستیم که یکی از آنها بازگرداندن باطله‌های تولید شده از مرحله فرآوری است چرا که این مواد ذخیره قابل‌قبولی از روی دارند که امکان استفاده دوباره از آنها وجود دارد.
کیک زرد یا همان باطله‌های روی، یکی از ظرفیت‌های معدنی برای تامین نیاز صنایع پایین‌دستی روی هستند. در این زمینه مدیرعامل هلدینگ توسعه معادن روی ایران از پروژه تولید کنسانتره روی از کیک‌های موجود در شرکت کالسیمین خبر داده و گفته است که با اجرای این طرح، صنایع معدنی روی مستقر در زنجان از آن بهره خواهند برد.
اردشیر سعدمحمدی در این زمینه به ایرنا گفته است: پروژه تولید کنسانتره روی از کیک‌های موجود در کالسیمین، منجر به ایجاد استحکام بهتر در تولید روی می‌شود زیرا اینگونه می‌توان قسمتی از خوراک صنایع پایین‌دستی را از طریق کیک‌های موجود تامین کرد.
سعدمحمدی اظهار کرد: دیگر طرحی که امسال به بهره‌برداری می‌رسد، طرح تولید آهک هیدراته است که در زنجان مراحل خوبی را طی کرده است. گفتنی است تولید این ماده اولیه منجر به بهره‌مند شدن شرکت‌های زیر مجموعه این هلدینگ خواهد شد.
به گفته وی سایر کارخانه‌های تولیدی مستقر در زنجان هم از محصول تولیدی این واحد بهره‌مند می‌شوند و نیاز به خرید آهک هیدراته از سایر استان‌ها را برطرف می‌کنند.
مدیرعامل هلدینگ توسعه معادن روی ایران به سرمایه‌گذاری‌های خارجی این مجموعه اشاره کرد و گفت: برای توسعه مجموعه و تامین خوراک مورد نیاز تولید، در خارج از کشور سرمایه‌گذاری شده است.
در این میان، عملیات اکتشاف در یکی از معادن خارجی انجام شده و عملیات اجرایی برای استخراج از آن هم به زودی عملیاتی خواهد شد. دلیل این کار بالا بودن میزان ظرفیت تولید مجموعه از میزان تولید فعلی است؛ بنابراین برای تامین خوراک ناچار به اقدامات توسعه‌ای هستیم که یکی از آنها سرمایه‌گذاری در معادن خارجی است.
ارتقای فناوری کارخانه‌های روی
ارتقای سطح فناوری و تجهیزات موجود درکارخانه‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است. بنابراین تولیدکنندگان داخلی همواره در تلاش هستند به سمت بومی‌سازی در حوزه فناوری حرکت کنند تا علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه، میزان بهره‌وری را افزایش دهند.
عضو هیات مدیره هلدینگ توسعه معادن روی ایران درباره وضعیت معادن و کارخانه‌های فرآوری روی کشور به صمت گفت: کارخانه‌های فرآوری روی در ایران تجهیزات و فناوری قدیمی در اختیار دارند که نتیجه آن بهره‌وری نامناسب است. یکی از راهکارهای موجود برای رفع این مشکل، تزریق منابع مالی کلان برای روزآمد کردن تمامی تجهیزات و فناوری‌های کارخانه است.
محمدحسین بصیری افزود: اما با توجه به شرایط موجود، سرمایه‌گذار ناگزیر است با ظرفیت‌های فعلی به کار خود ادامه دهد و به‌تدریج سطح فناوری را ارتقا دهد تا در نهایت بهره‌وری افزایش یابد.
عضو هیات‌مدیره هلدینگ توسعه معادن روی ایران در ادامه به نوع فعالیت کارخانه اشاره کرد و گفت: بعد از انجام عملیات فرآوری محصولی باقی می‌ماند که به آن کیک روی یا کیک باطله می‌گویند. این ماده، حاصل فرآیند فرآوری روی بوده که بعد از خشک شدن به آن کیک روی می‌گویند. گفتنی است اگر فناوری مناسبی برای فرآوری استفاده شود، نباید در باطله‌ها اثری از ماده معدنی وجود داشته باشد.
به گفته وی، به دلیل قدیمی بودن تجهیزات و فناوری‌های معدنی موجود در کارخانه‌ها، باطله‌های معدنی دربرگیرنده حدود ۵درصد از ماده معدنی روی هستند.
بومی‌سازی فناوری استحصال کیک روی
بصیری معتقد است باطله‌های روی باقیمانده حاصل از فرآوری، مانند معدنی است که ذخیره قابل توجهی از روی را در خود جای داده است. در این زمینه شاهدیم فناوری جدیدی با نام «BZS» از سوی متخصصان ایرانی برای استحصال دوباره کیک باطله، طراحی و کارخانه آن راه‌اندازی شده است.
وی درباره کیک‌های روی نیز اینگونه گفت: باطله‌های روی، در سال‌های گذشته استفاده می‌شد، اما امروز با فناوری جدیدی که به آن اشاره شد، استحصال دوباره باطله‌های روی آسان‌تر شده است زیرا روی به‌دست آمده از کیک‌های باطله به فلز روی تبدیل می‌شود.
به گفته وی، تنها ۲۰درصد از محصول تولیدی به مصرف داخلی رسیده و برای تولید ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. اما ۸۰درصد باقیمانده تولید، مازاد نیاز کشور خواهد بود و به دیگر کشورها صادر می‌شود.
عضو هیات مدیره هلدینگ توسعه معادن روی درباره امکان استفاده از فناوری یادشده برای استحصال دوباره باطله‌های روی در دیگر نقاط کشور نیز اینگونه پاسخ داد: در حال حاضر در نقاط مختلف کشور، دپوی عظیمی از این ماده‌معدنی وجود دارد. بنابراین تنها در صورتی که کارخانه فرآوری در نزدیکی محل دپوی مواد احداث شود برای تولیدکنندگان صرفه اقتصادی خواهد داشت.
به گفته وی جداسازی روی موجود در باطله‌های معدنی که حدود ۵ درصد است در مجموع رقم قابل قبولی را به خود اختصاص می‌دهد. این درحالی است که قیمت فلز روی به عنوان یکی از با ارزش‌ترین فلزات موجود در بازار جهانی، رو به فزونی است و امروزه تنی ۲۴۰۰دلار در بازار جهانی است.
دیدگاهتان را بنویسید