ارزش‌افزوده و اشتغال زیر دندان طلا

بالا بودن گردش مالی ماهانه ۵ میلیارد تومانی در شهرستان تکاب آذربایجان‌غربی نشان از رونق اقتصادی این شهرستان به واسطه وجود معادن طلایی دارد که رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت این استان به آن اشاره کرد و گفت: متاسفانه به‌تازگی فشارها و اظهارنظرهایی از سوی برخی مسئولان به منظور هزینه نشدن ارزش‌افزوده ایجاد شده از معادن طلا در شهرستان‌های اطراف این معادن مطرح شده که با واقعیت امر بسیار فاصله دارد.
آذربایجان‌غربی هم‌اکنون از ۳ واحد فرآوری طلا در کنار معادن خود بهره می‌برد و توانسته از خام‌فروشی آن جلوگیری و ارزش‌افزوده مناسبی را نصیب استان کند. جعفرصادق اسکندری در گفت‌وگو با صمت تاکید بر این موضوع اظهار کرد: واحد فرآوری طلای «زرشوران» هم‌اکنون با ظرفیت تولید سالانه بیش از ۸۵۰ کیلوگرم در حال فعالیت است که با اجرای اصلاحات در خط تولید، تا پایان امسال تولید آن به یک تن و ۲۰۰ کیلوگرم خواهد رسید.
ظرفیت اسمی فرآوری طلا در واحد «آق‌دره» شهرستان تکاب به گفته اسکندری یک تن در سال است که امید است با اجرای برخی اصلاحات در خط تولید به ظرفیت واقعی خود دست پیدا کند.
این امر باعث شده آذربایجان‌غربی با توجه به قرار گرفتن در محدوده (زون) معادن فلزی جزو استان‌های پیشرو در این زمینه به‌شماراید که با توجه به اجرای عملیات اکتشافی جدید در پهنه‌های جنوبی استان از سوی سازمان ایمیدرو ممکن است به تعداد معادن طلای استان افزوده شود که در این صورت با تکمیل مطالعات، ثبت نهایی و اجرای فرآیند مزایده، به معدنکار واگذار می‌شود.
بهره‌مندی معادن و واحدهای فرآوری از ماشین‌آلات، تجهیزات و فناوری روز دنیا از مهم‌ترین دغدغه‌های صاحبان معادن و واحدهای فرآوری به منظور کاهش هزینه‌های استخراج، فرآوری و افزایش بهره‌وری است. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی با پرداختن به این موضوع افزود: یکی از سیاست‌های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان‌های تابع آن، تجهیز و نوسازی صنایع مختلف تولیدی و معدنی است که هم‌اکنون در کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید تمام استان‌ها پیگیری می‌شود.
این در حالی است که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، نوسازی و بازسازی ماشین‌آلات و تجهیزات معادن با استفاده از فناوری و دستاوردهای داخلی در دستور کار قرار گرفته که خوشبختانه در این زمینه تعدادی از معادن برای دریافت تسهیلات به بانک‌های عامل معرفی شده و سایر واحدهای معدنی نیز با بررسی درخواست‌های آنها در انتظار معرفی به بانک هستند.

رونق روزافزون
با تلاش بیش از ۷۰۰ نفر شاغل در ۳ معدن طلای دارای پروانه بهره‌برداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت در شهرستان‌های تکاب و سردشت که سالانه حدود یک میلیون و ۲۰۳ هزار و ۵۰۰ تن طلا به همراه ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن از ذخایر ۱۱ میلیون و ۹۶۹ هزار تنی کانسنگ طلا از آنها استخراج می‌شود، استان آذربایجان‌غربی یکی از قطب‌های اصلی استخراج طلا در کشور به‌شمار می‌رود. معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی در گفت‌وگو با صمت با بیان این مطلب ابراز کرد: با توجه به ذخایر معدنی طلای استان، ۳ واحد فرآوری از مرحله استحصال تا تولید شمش در استان فعالیت می‌کنند که توانسته‌اند در مجموع برای بیش از هزار نفر فرصت شغلی ایجاد کنند.
هم‌اکنون یک پروانه بهره‌برداری از معدن در شهرستان پیرانشهر در حال صدور است که بهره‌برداری از این معدن، تعداد معادن دارای پروانه بهره‌برداری این استان را به ۴ معدن می‌رساند. عبدالحمید سرتیپی با پرداختن به این مطلب بیان کرد: این معدن با عیار طلای ۱/۳۸گرم در تن در منطقه «خرابه» پیرانشهر شناسایی و کشف شده و دارای ذخیره ۱۹۶هزار تنی است.
با توجه به پایان عملیات اکتشافی این معدن به وسیله سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، پروانه کشف آن از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت صادر شده که با برگزاری مزایده و تایید صلاحیت فنی و مالی برنده مزایده، به بهره‌بردار بخش خصوصی واگذار خواهد شد.
گفتنی است شهرستان تکاب با دارا بودن ۲ معدن طلا و رونق بخشیدن به اقتصاد از جایگاه ویژه‌ای در آذربایجان‌غربی برخوردار است. سرتیپی با اشاره به این موضوع خاطرنشان کرد: معدن طلای «آق‌دره» شهرستان تکاب که بعد از معدن «موته» اصفهان دومین معدن طلای کشور است و به‌عنوان یکی از معادن بزرگ طلای خاورمیانه به‌شمار می‌رود، با دارا بودن بیش از ۶ میلیون تن کانسگ طلا (۱۵ تن طلا) ذخیره قطعی طلا، دارای واحد فرآوری است که سالانه ۲ تن و ۲۰۰ کیلوگرم طلا با عیار ۴۸/۲ PPM گرم در هر تن از آن استحصال می‌شود.
معدن طلای «زرشوران» این شهرستان نیز با دارا بودن ۵/۲۷ میلیون(۱۱۰ تن طلا) تن ذخیره کانسنگ طلا با عیار ۴ PPM گرم در تن دارای بزرگترین کارخانه استحصال و فرآوری طلای خاورمیانه است که سالانه ظرفیت فرآوری ۳هزار و ۶۰۰ کیلوگرم شمش طلا و بیش از ۱۲۰۰ کیلوگرم نقره را دارد.
البته افزایش قیمت جهانی طلا در سال‌های اخیر باعث شده روند بهره‌برداری از معادن طلا از رونق روز افزونی برخوردار باشد و استخراج طلا از معادنی که عیار بسیار پایینی دارند نیز دارای توجیه اقتصادی مناسب شده است.

بسترسازی احداث واحدهای فرآوری
فرآوری کانی‌های معدنی جایگاه ویژه‌ای به منظور جلوگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش‌افزوده دارد.
رییس سازمان نظام مهندسی معدنی آذربایجان‌غربی با بیان این مطلب گفت: هم‌اکنون دو معدن بزرگ استان در شهرستان تکاب از واحدهای فرآوری در داخل معدن بهره می‌برند که این امر باعث کاهش هزینه‌های مازاد حمل‌ونقل و افزایش بهره‌وری شده است.
اجرای عملیات‌های اکتشافی عمیق برای شناسایی ذخایر موجود به منظور تامین خوراک واحدهای فرآوری همواره یکی از ارکان اساسی استخراج کانی از معادن به شمار می‌رود.
مسعود عجمی با اشاره به این موضوع اظهار کرد: بروز بودن ماشین‌آلات و فناوری در واحدهای فرآوری از مهم‌ترین مقوله‌هایی است که علاوه بر افزایش میزان بهره‌وری و کیفیت محصول تولیدی، نقش بسزایی در ایجاد ارزش‌افزوده دارد که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود. فراهم شدن بسترهای لازم به منظور احداث و بهره‌برداری از واحدهای فرآوری رده دوم و سوم در کانی‌های معدنی می‌تواند توانمندی‌های موجود در معادن را با افزایش همراه کند.
عجمی با پرداختن به این موضوع گفت: احداث واحدهای فرآوری رده سوم (واحدهای ساخت مصنوعات و زیورآلات طلا)، بهره‌گیری از آخرین فناوری روز دنیا، بهره‌مندی از نخبگان هنری و صنعتی در واحدهای فرآوری، استفاده از آموخته‌های کشورهای داری فناوری ساخت مصنوعات و حمایت‌های دولت با توجه به نبود دورریزی طلا، می‌تواند ارزش‌افزوده آن را چند برابر کند.
فرسودگی و مستهلک بودن بسیاری از ماشین‌آلات، تجهیزات و فناوری در معادن باعث شده آسیب‌های جبران‌ناپذیری به صاحبان معادن و واحدهای فرآوری وارد شود که اگر به آن توجه نشود به‌طور حتم تعطیلی واحدهای معدنی و فرآوری را به دنبال خواهد داشت.
رییس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان‌غربی این را گفت و ادامه داد: هر چه میزان واردات و عرضه ماشین‌آلات و تجهیزات مدرن معدنی روند افزایشی داشته باشد کمک فراوانی به افزایش سطح بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید خواهد شد.
افزایش بازده کاری، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی، کاهش میزان مصرف سوخت‌های فسیلی، رقابت‌پذیر بودن محصول فرآوری شده در بازارهای هدف، دستیابی به بازارهای جدید و... ازجمله دستاوردهای نیازمند حمایت دولت از معادن با ارائه تسهیلات و معافیت برای واردات ماشین‌آلات و فناوری جدید است که می‌تواند روند استخراج و فرآوری کانی‌های معدنی را با افزایش و دقت بیشتری همراه کند.
عجمی در این باره تصریح کرد: در صورتی که دولت شرایط بهره‌مندی معادن از تسهیلات و معافیت‌های وارداتی ماشین‌آلات و تجهیزات را فراهم کند به‌طور حتم علاوه بر کاهش هزینه‌های مازاد، شرایط رقابتی برای محصولات تولیدی آنها در بازارهای هدف با کالای مشابه فراهم خواهد شد.