برنامه‌ریزی ماسه‌ای برای سیمان
دنیای معدن -در خبرها خواندم مدیرعاملان شرکت‌های تولیدکننده سیمان به توافق رسیده‌اند تا با سهمیه‌بندی تولید، مشکل مازاد سیمان را مدیریت کنند؛ در این ارتباط چند نکته به ذهنم رسید:
اگر در سال‌های ابتدایی دهه۸۰ آمار درستی از میزان تولید و مصرف کشور در دسترس قرار می‌گرفت و آمارها بررسی و تجزیه و تحلیل می‌شد، به احتمال این همه کارخانه سیمان در کشور احداث نمی‌شد. دوم: چنانچه در میانه‌های دهه۸۰ اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌های حرفه‌ای ایستادگی نمی‌کردند، به احتمال با پافشاری نمایندگان مجلس شورای اسلامی که در حوزه‌های انتخابی خود وعده احداث کارخانه و اشتغال را داده بودند، در هر شهری و منطقه‌ای، چند کارخانه سیمان احداث می‌شد. در این صورت، شاید امروز قیمت سیمان کمتر از پفک نمکی بود.
سوم: خطای بزرگتر این است که بیشتر کارخانه‌های احداثی سیمان توجیه اقتصادی ندارند. نه از نظر منطقه‌ای که در آن احداث شده‌اند و نه از نظر مصرف سوخت و نه از نظر بازار محصول. آیا همه کارخانه‌هایی که هم‌اکنون مشغول تولید سیمان هستند، توجیه زیست‌محیطی هم دارند؟ احداث کارخانه سیمان در منطقه‌ای که به خشکسالی فرو رفته و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده به‌دلیل کمبود آب با مهاجرت و کاهش ساخت‌وساز مواجه شود، چه توجیهی دارد؟ آیا اگر قیمت حامل‌های انرژی به قیمت واقعی تبدیل شود، تداوم فعالیت یک کارخانه سیمان می‌تواند توجیه اقتصادی داشته باشد؟ در کل آیا این کارخانه‌ها می‌توانند رقابت کنند؟
به یاد بیاوریم که در دهه ۵۰ هم وقتی بدون محاسبه تصمیم گرفتند درآمدهای نفتی را خرج ساخت‌وساز کشور کنند، آن‌قدر سیمان وارد کشور کردند که برای حمل آن از بنادر به شهرها، کامیون در کشور وجود نداشت و ناچار شدند از کامیون‌های ارتش استفاده کنند. این فرآیند آن‌قدر طول کشید که سیمان‌های وارداتی روی کشتی‌ها به‌دلیل رطوبت هوای خلیج‌فارس تبدیل به سنگ شد و درنهایت ناچار شدند سیمان وارداتی را به دریا بریزند. چهارم: کارخانه‌های قدیمی زیادی داریم که امروز فرسوده و از رده خارج شده‌اند و در بازار رقابتی واقعی امکان ادامه حضور ندارند. آیا هزینه استهلاک محاسبه شده این کارخانه‌ها پاسخگوی جایگزینی یا تبدیل به احسن کردن سرمایه سهامداران این کارخانه‌ها هست؟
پاسخ دادن به این پرسش‌ها و پرداختن به چنین اموری از یک‌سو بر اهمیت شفافیت آماری و ضرورت تدوین راهبرد تاکید دارد و از سوی دیگر حوزه اثرگذاری و مسئولیت فراوان تشکل‌های تخصصی را پررنگ‌تر جلوه می‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید