خراسان‌رضوی از دیرباز مرکز سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی بوده است و وجود مرغوب‌ترین معدن فیروزه جهان و سایر ظرفیت‌های معدنی در حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، حضور بیش از ۸۵درصد واحدهای تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در مشهد و اشتغال بیش از ۷۰درصد تولیدکنندگان طلا و جواهر به امر جواهرسازی، مشهد را به بزرگترین کانون دادوستد این‌گونه سنگ‌ها تبدیل کرده است.
با توجه به ظرفیت‌هایی که استان خراسان‌رضوی در زمینه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی دارد، می‌تواند سنگ‌های ارزشمند ایرانی را به جهانیان بشناساند. از این‌رو در جلسه‌ای (۲۸فروردین۹۵) که با حضور حسین زارع‌صفت مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان‌رضوی، مطیع معاون صنایع‌دستی اداره‌کل استان، پیش‌بین رییس کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی، رحیمی‌مقدم رییس اتحادیه فیروزه‌تراشان مشهد و جمعی از فعالان و کارشناسان بخش دولتی و خصوصی برگزار شد، مهمترین محورهای تبدیل مشهد به‌عنوان شهر سنگ‌های قیمتی جهان بررسی شد.
در این جلسه مشاور صادرات و امور بین‌الملل معاونت صنایع‌دستی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با بیان اینکه مشهد ظرفیت بسیار بالایی برای تبدیل‌شدن به شهر سنگ‌های قیمتی جهان دارد، گفت: هیچ شهری به انداز مشهد دارای ظرفیت‌های حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در کشور نیست.
امید شیوا افزود: پیشنهاد سازمان میراث‌فرهنگی کشور برای معرفی مشهد به‌عنوان شهر سنگ‌های قیمتی جهان مورد استقبال کارشناسان قرار گرفته است.
مشهد در مهد جواهر
اما مشهد فقط ظرفیت تجاری مناسبی برای سنگ‌های زینتی محسوب نمی‌شود بلکه خود در نزدیکی معادن ارزشمندی قرار دارد. به طور مثال، تنها معدن سنگ باکیفیت جواهر(Gemstone Quality)کشور با پیش‌بینی ۵۰۰ کیلوگرم جواهر در خراسان رضوی وجود دارد. به گزارش ایرنا، این معدن دارای سنگ «آکوامارین» (Aquamarine) است که در منطقه خواجه‌مراد واقع شده است. از مجموع ۳۷ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی کشور، ۲۲ نوع در خراسان‌رضوی شناسایی شده است که سنگ‌های قیمتی موجود در خراسان‌رضوی شامل چندین نوع گارنت، فیروزه و کریزوکولا (Chrysocolla) است.
مرکز سنگ‌های قیمتی
اما چه میزان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در استان خراسان‌رضوی وجود دارد تا بتواند مشهد را به‌عنوان شهر سنگ‌های قیمتی معرفی کند؟ در این‌باره بهروز برنا، مدیر امور اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: شهر مشهد و استان خراسان‌رضوی به‌دلیل وجود سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی به‌ویژه فیروزه نیشابور، که در دنیا کم‌نظیر است، ظرفیت آن را دارد که مرکز سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در نظر گرفته شود. برنا در ادامه افزود: همچنین در همجواری با خراسان، کشور افغانستان را داریم که دارای سنگ‌های قیمتی چون یاقوت و زمرد است که با توجه به سلسله معادنی که در آنجا وجود دارد و نزدیکی آن به مشهد ممکن است در استان‌های خراسان نیز بتوان چنین معادنی را اکتشاف کرد.
وی با تاکید بر خام‌فروشی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در ایران عنوان کرد: البته نکته قابل توجه این مسئله است که در این استان بتوانیم فرآوری و ارزش‌افزوده را تقویت تا در کنار آن بتوانیم مشاغل بومی را احیا و تقویت کنیم تا بتوان سبب اشتغالزایی بیشتر در این منطقه شد.
وی با اشاره به اینکه معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در کشور ما کم نیستند، عنوان کرد: ۱۵ استان بررسی شده که در هر یک حدود ۱۰محدوده سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی کشف شده است. مدیر امور اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی تجارت پرسودی را در سطح جهان به خود اختصاص داده‌اند، به‌گونه‌ای‌که مقدار سرمایه در گردش آن سالانه حدود ۶۰میلیارد دلار است که سهم کشور ما از این میزان می‌توانست ۱۰درصد باشد که البته از این سهم بسیار کمتر است. برنا ادامه داد: در حال حاضر برخی کشورهای جهان به‌طور خاص با سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی بومی خود شناخته می‌شوند، به عنوان مثال چین با سنگ یشم، بولیوی با بولیوینیت و برزیل با آموزنیت شناخته می‌شوند. وی افزود: باید به سمتی حرکت کنیم که کشور ما هم با سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی بومی خود در سطح جهان شناخته شود مانند افغانستان که با لاپیس لازوریت و ایالت بدخشان آن، که با سنگ لعل در دنیا شناخته می‌شود. به گفته برنا، در دنیا انواع سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی بسیار زیادی وجود دارد که می‌تواند مدعی شد حداقل بیش از نیمی از آنها در ایران وجود دارند و حدود
۵۰درصد از آنها نیز در استان خراسان‌رضوی یافت می‌شود.
فرآوری در اولویت
مهمترین سنگ‌های قیمتی استان خراسان‌رضوی چیست و آیا ما فرآوری و ارزش‌افزوده با توجه به معادن و سنگ‌های قیمتی ایجاد کرده‌ایم؟ در این‌باره محسن شرکا، رییس کانون عالی کارفرمایی صنایع معادن خراسان‌رضوی و عضو و هیات رییسه خانه صنعت، معدن و تجارت استان در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: مهمترین سنگ در خراسان‌رضوی از نظر ارزشی، تجملی، مکتبی و مذهبی فیروزه نیشابور است که از معادن سنگ فیروزه نیشابور به‌دست می‌آید. شرکا درباره تنوع سنگ‌های استان خراسان‌رضوی خاطرنشان کرد: در مجموع در استان خراسان‌رضوی حدود ۴۴ تا ۴۵ نوع مواد معدنی از سنگ‌های ساختمانی تا سایر سنگ‌های وجود دارد که نشان‌دهنده ظرفیت بالای این استان در ذخایر مواد معدنی است. از این‌رو مشهد این ظرفیت را دارد که بتواند شهر سنگ‌های قیمتی شود. وی همچنین در ادامه خاطرنشان کرد: البته نکته قابل توجه تاکید بر این مسئله است که چگونه می‌توان این ظرفیت و ثروت خدادادی را تبدیل به ارزش‌افزوده بالا برای کشور کرد و این موضوع باید مورد توجه مسئولان و اساس کار قرار گیرد، چراکه اگر به ظرفیت‌های معدنی سایر استان‌ها نیز دقت کنیم، درخواهیم یافت که ظرفیت‌های غنی معدنی در هر یک از این
استان‌ها وجود دارد. برای مثال اگر استان گیلان را زیر ذره‌بین قرار دهیم، با معادن غنی روبه‌ور خواهیم بود، اما آیا به‌درستی توانسته‌ایم از این ظرفیت‌ها به نحو شایسته استفاده کنیم. رییس کانون‌عالی کارفرمایی صنایع معادن خراسان‌رضوی با اشاره به مفهوم اقتصاد مقاومتی بیان کرد: اقتصاد مقاومتی به مفهوم تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده ظرفیت‌ها و فرصت‌های همراه با علم و دانش در داخل کشور است که درنهایت می‌تواند به صادرات منجر شود. شرکا افزود: در حوزه سنگ‌های قیمتی نیز به همین معنی است، به عبارت دیگر زمانی که سنگ فیروزه را استخراج می‌کنیم با فرآوری که روی آن انجام می‌دهیم، باید به بالاترین زنجیره ارزش‌افزوده ممکن آن را ارتقا دهیم تا با بهترین کیفیت آن را به مرحله صادرات برسانیم. از این‌رو صادرات ما باید صادرات جهان‌محور با بهترین کیفیت باشد.
وی یادآور شد: باوجود سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در مشهد، اما شاهد وجود فیروزه چینی در بازار مشهد هستیم. این نشان‌دهنده عملکرد ضعیف ما در این زمینه بوده و آنچنان که باید روی فیروزه نیشابور کار کارشناسی انجام نداده‌ایم. هیات رییسه خانه صنعت، معدن و تجارت استان خراسان‌رضوی در پایان اظهار امیدواری کرد که با انتخاب مشهد به‌عنوان شهر سنگ‌های قیمتی، بتوان فرآوری و ارزش‌افزوده بیشتری را از این طریق ایجاد کرد.
دیدگاهتان را بنویسید